تضمین آزادی کسب و کار در پرتو رویه قضایی هیات عمومی دیوان عدالت اداری

آزادی کسب و کار از مصادیق آزادی اقتصادی در هر نظام اقتصادی و حقوقی است که به موجب آن، شهروندان هر جامعه، متناسب با توانایی، تخصص و خلاقی تهای فردی خویش حق دارند هر کسب و کاریرا انتخاب کنند. این حق بنیادین اقتصادی و تکلیف دولت برای تضمین و حمایت از آن در اسناد قانونی و حقوقی از جمله قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قوانین عادی داخلی و اسناد بین المللی شناساییو هنجارسازی شده است. هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به منظور احقاق حقوق فردی و اجتماعی، حمایت و تضمین این حق اقتصادی و تحقق اصل حا کمیت قانون، در چارچوب کارویژه ذاتی خود و نظارت قضایی بر تصمیمات عام الشمول، آرای متعددی در دعاوی و قضایای مختلف صادر کرده است. مسئله اصلی، نوع عملکرد هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در انجام این وظیفه قانونی است. پرسش این پژوهش آن است که رویه قضایی هیئت عمومی دیوان چگونه اصل آزادی کسب و کار را تضمین کرده است؟ یافته های این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی با نقد دعاوی و آرایقضایی صادرشده همراه است، دلالت بر آن دارد که مهم ترین دلایل رسیدگی به قضایا عبارتند از: رعایت اصل صلاحیت صدور مجوز، توجه به اصول حقوق رقابت در صدور مجوزها، خروج موضوعی بعضی مشاغل همانند سردفتری و وکالت از مفهوم کسب و کار که نشانه درک دقیق تر و حمایت ویژه دیوان عدالت اداری از این حق اقتصادی نسبت به مراجع مقررات گذار یا نهادهای اجرایی است. این وضعیت، راهنمای قضایی برای نهادهای تقنینی و مقررات گذار در اعمال و اجرای آزادی کسب و کار و تضمین و حمایت از این حق اقتصادی در معنای واقعی خود است.

guaranteeing freedom of business in the light of judicial procedure the general board of the administrative court of justice

economic freedom is the basis of business freedom in any economic and legal system, whereby the citizens of society have the right to choose any business according to their ability, expertise and personal creativity. this important and fundamental principle and the duty of the government to guarantee and support it has been and standardized in the constitution of the islamic republic of iran, domestic laws and international documents. in order to judicially monitor general decisions, realize the principle of the rule of law assert individual and social rights, the general board of the court of administrative justice has issued opinions in various lawsuits in order to support and guarantee this right and perform its inherent special task. the findings of this research, which were issued in a descriptive-analytical method and along with the criticism of lawsuits and judicial opinions, indicate that the most important aspects dealing with cases are: with the principle of licensig authority, paying attention to the principles of competition rights in licensing, the subject departure of some professions such as notary and attorney from the concept of business, which shows the more accurate understanding and special support of the administrative court of justice of this economic right compared to other regulatory authorities executive institutions. the interpretation and explanation of the concept of freedom business in the administrative court of justice can be a judicial guide for legislative and regulatory institutions in applying and implementing the freedom of business and protecting this economic right in its true sense.