تفکیک قلمرو نظام مالکیت خصوصی و عمومی در معادن نفت و گاز از منظر حقوق اداری اموال و مبانی فقهی

مالکیت به معنای نسبت میان مالک و مملوک یا سلطه مالک بر مملوک در قالب نظام خصوصی و عمومی در حیطه انفال و منابع نفت و گاز از کاربست های قابل توجه در جهت حفظ منابع و تامین منافع عامه و آحاد کشورهاست که به لحاظ ماهوی به شکل حقیقی و اعتباری در قالب بندی های عمومی، خصوصی و دولتی قابل تصور است. یکی از انواع مهم معادن، معادن نفت و گاز است که در خصوص مالکیت بر آنها از جنبه عمومی و خصوصی نظریات مختلفی در فقه و نیز قوانین و دکترین حقوقی ارائه شده است. پژوهش حاضر با بررسی اسناد و مدارک فقهی و حقوقی به تبیین ساختاری نظام مالکیت خصوصی و عمومی در قالب معادن نفت و گاز بر اساس مبانی فقهی و حقوقی می پردازد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، اگرچه رویکرد فقهی و حتی قوانین در بدو امر ترجیح مالکیت خصوصی بر عمومی است و با گذر زمان و تبدیل نفت و گاز به عنوان یکی از ثروت‌های ملی، مالکیت عمومی نسبت به آنها حاکمیت دارد. در تعیین قواعد حاکم بر ثروت های عمومی می توان به نگرش فقها در تعیین ماهیت رابطه حکومت اسلامی و انفال توجه نمود و به طور کلی رویکرد فقها در تعیین ماهیت رابطه حکومت اسلامی و انفال را می‌توان در مواردی از قبیل: اولویت ذاتی یا مالکیت حقیقی شخص امام، اولویت نسبت تصرف امام و..) قرار داد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و در گردآوری منابع از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است.

phenomenology of private and public ownership system in oil and gas mines with emphasis on jurisprudence and legal foundations

ownership means the relationship between the owner and the mamluk or the mastery of the owner over the mamluk in the form of private and public system and in the scope of anfal and oil and gas resources, it is one of the practical and significant issues to preserve the resourcesand ensure the public interest of the countries. in terms of substance, ownership is divided intoreal and credit and in public, private and government formats. the present study, by examiningjurisprudential and legal documents, explains the structure and context of the private and publicownership system in the form of oil and gas mines based on jurisprudential and legal foundations.in determining the rules governing public wealth, one can pay attention to the attitude of juristsin determining the nature of the relationship between the islamic government and anfal, and ingeneral, the approach of the jurists in determining the nature of the relationship between the islamicgovernment and anfal can be seen in cases such as: (intrinsic priority or ownership) he gavepriority to the imam’s real person, the possession of the imam, etc.