معیار دوگانه یا یگانه نظارت قضائی؛ تحلیل عبارت شورای نگهبان در صورتی که بر خلاف قانون نباشد، خلاف شرع نیست در پاسخ به استعلامات دیوان عدالت اداری

در نظام حقوقی ایران، ابطال مصوبات قوه مجریه در دیوان عدالت اداری از دو راه قانون و شرع امکان پذیر است. شورای نگهبان در پاسخ به برخی استعلا مهای دیوان عدالت اداری در مورد مغایرت مصوبه با شرع از عبارت کوتاه و مجمل در صورتی که بر خلاف قانون نباشد، خلاف شرع نیست استفاده کرده است. ابهام آمیزبودن عبارت شورای نگهبان سبب گردید که دیوان عدالت اداری، مقصود شورای نگهبان را از به کارگیری این عبارت استفسار کند. از اظهار نظر شورای نگهبان این گونه برمی آید که از میان آرای گونا گون در مورد ماهیت قانون و نسبت آن با شرع در نظام حقوقی، نظر این نهاد به حکم حکومتی نزدیک تر است. به سخن دیگر، قانون در کنار اجبار اجتماعی، الزام شرعی هم دارد. علاوه بر آن، دایره شرع بسیار گستردهتر از قانون است. اگر دیوان عدالت اداری، مصوبه قوه مجریه را مغایر با قانون تشخیص ندهد، رای دیوان بر آن دلالت دارد که مقرره قوه مجریه فقط با حکم حکومتی مغایرت ندارد، نه با دیگر احکام شرع. شورای نگهبان به صراحت بر این موضوع تا کید کرده است. خودداری از اظهار نظر صریح به ویژه در موضوعات جدید مانند مالیات و تامین اجتماعی و ارجاع شورای نگهبان به این عبارت مبهم با یکی از اصول مهم دادرسی یعنی شفافیت همخوانی ندارد. به نظر می رسد اگر نگاه این نهاد در موردقانون در نظر گرفته شود، تنها با یک معیار در نظارت قضایی (شرع) رو به رو هستیم.

the dual or single criterion of judicial supervision; the analysis of the statement of the guardian council if it is not against the law, it is not against the sharia in response to the queries of the administrative court of justice

the fourth principle of the constitution is to guarantee the rule of sharia in iran’s legal system. the automatic supervision of the guardian council on the approvals of the parliament in advance shows the importance of proportionality between sharia and the law. the annulment of a government regulation due to its contradiction with the sharia is beyond the jurisdiction of the court of administrative justice. it is enough to state clearly that &if it is not against the law, it is not against sharia& and the final decision is left to the court of administrative justice. the correct analysis of this sentence shows the basic judge’s view on the concept of law. despite the strong disagreement among jurists about the nature of the law and its sphere of influence, in cases where it is written. the shura’s reference to the approved laws indicates that the later law it is a declaration of non-contradiction with the sharia as a government ruling. refraining from expressing an explicit opinion, especially in matters that are a product of the modern world, such as taxes, social security, etc., is not compatible with the dynamics of jurisprudence. transparency in the declaratory judgment is considered one of the important principles of the proceedings, which provides the possibility of persuasion and preventing the re-approval of the illegal provision.