نگرشی بر رویکرد دادرس اداری و اساسی ایران بر آزادی اجتماعات در پرتو نظریه حوزه عمومی یورگن هابرماس

آزادی اجتماعات، یکی از اساسی ترین ارکان تحقق حوزه عمومی در دولتهای مدرن محسوب میشود. از این رو، تحقق آن با کمترین محدودیتها در قوانین اساسی تضمین شده است و دادرسان اداری و اساسی به عنوان حافظان حوزه عمومی، از آزادی اجتماعات پاسداری میکنند. از سوی دیگر، قضایی سازی به معنی افزایش قوانین اثباتی در بستر زیست جهان به مستعمره سازی آن و انحال حوزه عمومی میانجامد؛ زیرا هر چند در مواردی، دخالت دولت از طریق وضع قوانین اثباتی در حوزه زیست جهان ممکن است به طبقات فرودست کمک کند، اما ماهیت دولتها به گو نه ای است که از رعایت استقلال افراد با سلیقه های متفاوت و گوناگونی شیوه های زندگی عاجزند. بنابراین، برای ساخت هنجارهای قانونی مشروع در حوزه عمومی، دادرسان اساسی و اداری در رویه های خود از طریق منع قضایی سازی، موانع ورود دولت به حوزه عمومی را محقق میسازند. این مقاله در راستای بررسی حقوقی دلایل ضعف آزادی اجتماعات در نظام حقوقی ایران به این سوال میپردازد که آیا آزادی اجتماعات در نظام حقوقی ایران و در رویه های دادرس اداری و اساسی از توان لازم برای نقش آفرینی در تکوین حوزه عمومی و تطبیق با معیا رهای این حوزه برخوردار است؟ قضایی سازی یکی از عوامل اصلی ضعف حوزه عمومی در نظام حقوقی ایران است. با وجود تضمین آزادی اجتماعات در قانون اساسی، دادرسان اساسی و اداری ایران در رویه هایی گاه متناقض برای پاسداشت آزادی اجتماعات، زمینه های قضایی سازی زیست جهان، ضعف حوزه عمومی و به تبع آن، بحران مشروعیت در هنجارسازی را ایجاد کرده اند. در این نوشتار، این موضوع ها را به صورت توصیفی و تحلیلی بررسی می کنیم.

an attitude on the approach of iran’s administrative and constitutional judge on the freedom of association in the light of habermas’ public sphere theory

freedom of association is one of the most fundamental pillars of the realization of the public sphere in modern state. therefore, its realization is guaranteed with the least restrictions in the constitution, and administrative and constitutional judges, as guardians of the public sphere, protect the freedom of association. on the other hand, juridification leading to its colonization and the dissolution of the public sphere. because, in some cases, government intervention through the enactment of positive laws in the realm of life-world may help the lower classes; but the nature of governments is such that they are often unable to respect the independence of individuals with different tastes and diversity of lifestyles. therefore, in order to establish legitimate legal norms in the public sphere, the administrative and constitutional judges are obliged to fulfill the obstacles to the government’s entry into the public sphere in their procedures through the prohibition of juridification. this article deals with the question that does the freedom of association in iran’s legal system and in adminis trative and constitutional judge procedures have the necessary ability to play a role in the development of the public sphere and adapt to the standards of this sphere? despite guarantee of freedom of association in the constitution, iran’s constitutional and administrative judges, in contradictory procedures in protecting freedom of association, have created grounds of juridification of life-world, weakness of the public sphere and, as a result, crisis of legitimacy in norm-making. in this article, mentioned topics are studied in a descriptive-analytical way.