امکان‌سنجی اِعمال اصل علنی بودن دادرسی در دیوان عدالت اداری

چکیده اصل دادرسی علنی به مثابه ورود خروج آزادانه‌ی افراد به جلسات دادگاه، از جمله مولفه‌های اصول دادرسی منصفانه محسوب می‌شود. اما اِعمال این اصل بنیادین در نظام عدالت اداری ایران با چالش‌هایی مواجه است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که آیا اصل علنی بودن رسیدگی‌ها در دیوان عدالت اداری ظرفیت و قابلیت پیاده‌سازی را دارد یا خیر؟ در قالب پژوهشی توصیفیتحلیلی علل و عوامل متعددی همچون خلا‌های قانونی، اتخاذ سیاست تمرکزگرایی در ساختار دیوان عدالت اداری کشور به‌عنوان مولفه‌های مثال زدنی در عدم امکان اِعمال اصل مزبور در دیوان محسوب شدند. اما رسیدگی توامان ماهوی و شکلی در شعبات دیوان، ضرورت توجه به اصل تناظر و ترافع از رهگذر این شیوه از رسیدگی و لزوم اصلاح ذات‌البین و غیره، پیاده سازی این اصل اساسی را در نهاد دیوان اجتناب‌ ناپذیر کرده است. همچنین، مواردی همچون توجیه‌پذیری و تمکین سهل و آسان به آرا‌ء قضایی و یا تحت کنترل افکار عمومی قرار گرفتن رفتارهای قضایی قضات دیوان، در زمره‌ی محاسن اِعمال اصل مزبور محسوب شدند. همچنین، پیشنهادهایی به‌منظور تحقق‌بخشی به این مولفه‌ی مهم در امر رسیدگی‌ها معرفی و شناسایی شدند.واژگان کلیدی: اصل دادرسی علنی، شعبات دیوان، هیئت عمومی، دادرسی اداری، جلسه‌های رسیدگی.

feasibility of applying the principle of public proceedings in the court of administrative justice

abstractthe principle of public proceedings, as the free entry and exit of people to court sessions, is considered as one of the components of the principles of fair proceedings. but the implementation of this fundamental principle in iran’s administrative justice system faces challenges. this research seeks to answer the question whether the principle of public proceedings in the administrative court of justice has the capacity and ability to be implemented or not. in the form of a descriptiveanalytical research, several causes and factors such as legal loopholes, the adoption of centralization policy in the structure of the administrative court of justice of the country were considered as exemplary components in the impossibility of applying the said principle in the court. however, the consideration of substantive and formal matters in the court’s branches, the need to pay attention to the principle of correspondence, and the necessity of reforming zat albin, etc., have made the implementation of this basic principle inevitable in the institution of the court. also, cases such as justifiable and easy obedience to judicial decisions or being under the control of public opinion of the judicial behavior of court judges, were considered among the merits of applying the aforementioned principle. also, suggestions for the realization of this important component were introduced and identified.key words: principle of public proceedings, court branches, public panel, administrative proceedings, hearings.