تعامل هنر ایرانی و اندیشه‌های شیعی در مقابر برجی کجور

با ورود اسلام به ایران، هنر در خدمت اسلام درآمد و تعاملی بین هنر ایرانی و اندیشۀ اسلامی شکل‌گرفت که نمود آن‌را می‌توان در هنر معماری اسلامی ایران مشاهده نمود. مقابر یا آرامگاه‌های برجی‌شکل یکی از بارزترین نوع معماری فرهنگی و مذهبی گذشتگان است که از جنبه‌های گوناگون هنری، تاریخی، مذهبی و اجتماعی در معماری اسلامی نقش اساسی داشته است. این نوع بناها در فرهنگ و جامعۀ ایرانی سابقه‌ای طولانی داشته و به‌همین دلیل از تنوع نسبتاً بالایی نیز برخوردارند. مقابر و بقاع متبرکه بعد از مساجد، از مهم‌ترین عناصر اصلی معماری مذهبی را تشکیل می‌دهند که می‌توان زیبایی، ظرافت، و فنون و خلاقیت‌های معماری را در آن مشاهده نمود. در این پژوهش سعی‌بر آن است هنر ایرانی و اندیشه‌های شیعی در معماری بناهای یادمانی-مذهبی و هم‌چنین پیوند سیاست و مذهب در ظرف هنر بپردازد. منطقۀ باستانی کجور (رویان کهن) دربردارندۀ تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از بنا‌های آرامگاهی دوران اسلامی است، که این بنا‌ها علاوه‌بر دارا بودن اصول کلی معماری اسلامی، دارای ویژگی‌های خاص منطقه‌ای نیز هست، که می‌توان به شناخت بهتر معماری بومی و کارکرد آن و هم‌چنین پیوند مذهبی و سیاسی متجلی در هنر معماری این منطقه یاری کند. پرسشی که در این پژوهش مطرح است، کارکرد بناهای مذهبی مقابر برجی‌شکل در دوران اسلامی کجور چه بوده است؟ و در پاسخ می‌توان چنین بیان کرد، این عناصر مذهبی افزون‌بر کارکرد تدفینی می‌تواند، کارکرد مذهبی-سیاسی نیز دارا باشد. روش تحقیق این پژوهش در بستر مطالعات براساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و براساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی-تاریخی است. چگونگی گردآوری اطلاعات در این پژوهش به‌روش اسنادی (کتابخانه‌ای) است. نتایج حاصله از این پژوهش در تحلیل و بررسی تحولات معماری مقابر برجی‌شکل در منطقۀ کجور نشان‌دهندۀ آمیختگی هنر ایرانی، اسلامی و معماری بومی بوده است. 

the interaction of iranian art and shia ideas in the tower tombs of kojur

with the arrival of islam in iran, art came into the service of islam and an interaction between iranian art and islamic thought was formed, which can be observed in the art of islamic architecture in iran. one of the most obvious types of cultural and religious architecture of the past, which has played an essential role in islamic architecture from various historical, artistic, religious and social aspects, is tower-shaped tombs. these buildings have a long history in the context of iranian culture and society, and for this reason, they have a relatively high diversity. the tombs and the blessed shrines after the mosques are the most important elements of religious architecture, in which you can see the beauty, elegance, technique and creativeness of architecture. in this research, it is tried to deal with iranian art and shia ideas in the architecture of religious-monumental buildings, as well as the connection between politics and religion in terms of architecture and aesthetics. the ancient region of kojur (old royan) contains a considerable number of islamic era tomb buildings that, in addition to having the general principles of islamic architecture, also have special regional characteristics which can contribute to better understanding the native architecture and its function; furthermore, the religious and political link demonstrated in the architectural art of this region. the question raised in this research is, what was the function of the religious buildings of the tower-shaped tombs in the islamic era? and in response, it can be said that, in addition to the funerary function, these religious elements can also have a religious-political function. the research method of this article in the context of studies was based on the purpose of the fundamental research type and based on the nature and method of the descriptive-historical research style. the way to collect information in this research is through documentary (library) method. the results of this research in the analysis and investigation of the architectural developments of the tower-shaped tombs in the kojur region have shown the combination of iranian, islamic art and native architecture.