تاثیر نگارگری صفوی بر نگاره‌های نسخۀ حمزه‌نامه در هند (با رویکرد سپهرنشانه‌ای یوری لوتمان)

روابط بین دو تمدن ایران و هند از ادوار کهن به‌صورت متقابل برقرار بوده است. اشتراک و تبادل سنت‌های فرهنگی بین ایران و هند در دورۀ «گورکانی» به اوج خود می‌رسد. حوزۀ اصلی عینیت یافتن فرهنگ‌ها را می‌بایست در هنر و ادبیات جست‌وجو نمود. این پژوهش، ضمن بررسی نسخۀ مصور حمزه‌نامه، که داستان‌های آن برگرفته از برخوردهای گوناگون «حمزه» با «انوشیروان» و دربار ساسانیان که با حمزه در جنگ است و «اردشیر بابکان» که به یاری حمزه می‌شتابد، مصور شده است. هم‌چنین به تاثیرات فرهنگی ایران/ هند به‌واسطۀ ورود هنرمندان ایرانی در دورۀ گورگانی هند و تاثیرات ویژگی‌های نگارگری دورۀ صفوی بر این نسخه می‌پردازد. مسالۀ اول که در این پژوهش مطرح می‌شود این است که، چگونه می‌توان تاثیر نشانه‌ای نگارگری صفوی بر نگاره‌های حمزه‌نامه در هند را با رویکرد سپهرنشانه‌ای مورد خوانش قرار داد؟ و مسالۀ دوم پژوهش این است که، چه مولفه‌های از نگارگری ایران در مصور کردن حمزه‌نامه در دورۀ گورکانی هند تاثیرگذار بوده است؟ هدف پژوهش حاضر این است که مسالۀ تاثیر نگارگری دورۀ صفوی در تقابل با نگارگری گورکانی هند را مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی با رویکرد سپهرنشانه‌ای «لوتمان» بوده و با استفاده از تقابل بین فرهنگی (ایران/ هند) به ویژگی‌های حمزه‌نامه و تاثیرات ایران بر نگارگری هند اشاره کرده است. تاثیرات ویژگی‌های نگارگری مکتب تبریز دوم صفوی و شخصیت حمزۀ ایرانی در تصویرگری حمزه‌نامه حضور پُررنگی را دارد. نتیجۀ این پژوهش حاکی از این است تا در سرزمین میزبان ارتباطی معنادار میان دو سپهرنشانه‌ای خود و دیگری برقرار کنند و در ادامه به جذب عناصر و نشانه‌های در نگاره‌های حمزه‌نامه که برگرفته از شخصیت حمزۀ‌ ایرانی است، سبب سازو‌کار فرهنگ ایرانی ازطریق داستان است، و جذب‌شدن آن توسط هنرمندان ایرانی در سپهر فرهنگی هند شده است. 

the influence of safavid painting on the illustrations of hamzanameh in india (with yuri lutman’s semiotic approach)

relations between the two civilizations of iran and india have been reciprocated since ancient times. the sharing and exchange of cultural traditions between iran and india culminates in the gorkani era. the main area of objectivity of cultures should be searched in art and literature. this research, while examining the illustrated version of hamzanameh, whose stories are illustrated from hamza’s various encounters with anoushirvan and the sassanid court, which is at war with hamza, and ardeshir babakan, who is rushing to hamza’s aid, deals with the cultural influences of iran/india due to the arrival of iranian artists in the indian gurgaon period and the influences of safavid painting features on this version. the problem raised in this study is: how can we read the effect of safavid painting on hamza nameh’s paintings in india with a semiosphere approach? the aim of this study was to investigate the impact of safavid painting on the confrontation with indian gorkani painting. the descriptive-analytical research method is based on lutman’s semiotic approach and using intercultural contrast (iran/india) has pointed out the characteristics of  hamzanameh and iran’s influence on indian painting. and the effects of the features of safavid painting and the personality of iranian hamzeh are present in the depiction of hamzehnameh.