تجزیه و تحلیل کورگان‌ها و گورهای کلان‌سنگی مکشوف از محوطه‌های باستانی قفقاز جنوبی و شمال‌غرب ایران در عصر مفرغ

کورگان‌ها یا گورهای کلان‌سنگی، ازجمله گورهایی هستند که در عصر مفرغ و آهن در محدودۀ جغرافیایی وسیعی، یعنی شرق اروپا، آسیای میانه، آناتولی و شمال‌غرب ایران گسترش پیدا می‌کند. وسعت کورگان‌ها و اشیائی که از این گورها به‌دست آمده، نشان‌دهندۀ میزان جایگاه اجتماعی شخص متوفی بوده است. تدفین حیوانات نیز سنتی است که در این دوره در مناطقی چون: قفقاز، شرق آناتولی و شمال‌غرب ایران، افزایش چشمگیری پیدا می‌کند. هدف از این پژوهش، توضیح و تبیین کورگان‌ها، گورهای کلان‌سنگی و سنت قربانی حیوانات برای ‌طبقات‌ اجتماعی خاص در ‌عصر مفرغ است؛ ازجمله پرسش‌های این پژوهش این است که، آیا در عصر مفرغ روابط تجاری بین منطقۀ قفقاز جنوبی و شمال‌غرب ایران وجود داشته است؟ و چرا گورهای کلان‌سنگی این دوره، در اندازه و تعداد اشیائی که از داخل گورها به‌دست آمده‌، با یک‌دیگر متفاوت هستند؟ فرضیۀ پژوهشی حاضر در پاسخ به این پرسش است که با توجه به کشف سرپیکان‌های ساخته‌شده از ابسیدین و سفال‌های نوع ارومیه که از محوطه‌های عصر مفرغ شمال‌غرب ایران به‌دست آمده، می‌توان گفت در عصر مفرغ بین منطقۀ قفقاز جنوبی و شمال‌غرب ایران، روابط نزدیکی برقرار بوده است؛ هم‌چنین بزرگ بودن اندازۀ کورگان‌ها و اشیائی که از داخل این گورها به‌دست آمده، نشان‌دهندۀ جایگاه اجتماعی شخص متوفی بوده است؛ بدین‌معنی که افراد عادی دارای گورهای سنگ‌چین ساده و گورهای صندوقی بودند و قبور آن‌ها فاقد هدایای تدفینی بوده است، ولی افراد سطح بالای جامعه دارای گورهای بسیار وسیع بوده و در کنار صاحب گور، تعداد زیادی هدایای تدفینی به‌دست‌آمده است. در این پژوهش با استفاده از مشاهدات عینی و مطالعات کتابخانه‌ای، به بررسی کورگان‌های مکشوف از منطقۀ قفقاز جنوبی و شمال‌غرب ایران در عصر مفرغ، پرداخته شده است. نتایج نشان می‌دهند که کورگان‌های مکشوف از قفقاز جنوبی قدیمی‌تر از کورگان‌های به‌دست‌آمده از شمال‌غرب ایران هستند و در عصر مفرغ متاخر ارتباط فرهنگی و تجاری بین این دو منطقه وجود داشته است. بیشترین گورهای کلان‌سنگی عصر مفرغ متاخر فلات ایران، مربوط به منطقۀ اصلاندوز و پارس‌آباد در اردبیل و منطقۀ اهر و خداآفرین در آذربایجان‌شرقی است، که اکثر آن‌ها دارای شکلی مدور هستند و از درون بیشتر این گورها اجساد حیواناتی چون گاو، اسب و سگ به‌همراه هدایای تدفینی به‌دست‌آمده است.  

analysis of kurgans and megalith tombs discovered from the ancient sites of the south caucasus and northwestern iran in the bronze age

the kurgan and the megalith tombs were common graves in the bronze and iron ages. the vast geographical area is central europe, central asia, anatolia, and northwest iran. the size of kurgans and the objects discovered from these graves represented the deceased’s social status. animal burial was also common in the late second millennium bc in the caucasus, eastern anatolia, and northwest iran. this study explains the kurgans, megalith tombs, and the traditional victim animals for particular social classes in the bronze age. one of the questions in this research is about trade relations between the south caucasus and northwest iran in the bronze age. and why the kurgans of this period in size and number of objects discovered inside graves differ. in answer to these questions, the represented research hypothesis found the obsidian bows and urmia ware of the bronze age in northwestern iran. in this period, close relations existed between the south caucasus and the northwest of iran. also, the large size of the kurgans and the objects discovered inside these graves represented the deceased’s social status. ordinary people had a simple coffin grave, and their graves had no funeral gifts. but the high-ranking people in this community have huge graves and, along with the owner, discovered a lot of funeral gifts.  the kurgans of the south caucasus and northwest of iran were studied using observation and library surveys.