فن شناخت و بررسی آسیب در شمشیر مفرغی - آهنی به‌دست آمده از کاوش‌های منطقۀ تول تالش

اثر مورد مطالعه در این پژوهش، یک شمشیر با دستۀ مفرغی و تیغۀ آهنی است که از گورستان باستانی تول، واقع در شهرستان تالش استان گیلان، کشف شده است. شئ مذکور، در تاریخ 1381ه .ش. در کاوشهای علمی توسط محمدرضا خلعتبری به دست آمده است و مربوط به دورۀ عصرآهن ii (اوایل هزارۀ اول پیش ازمیلاد) است. اثر مورد مطالعه دارای دوتکه، تیغۀ آهنی و دستۀ مفرغی است که در یک قسمت هلالی شکل به هم متصل شده اند. قسمت انتهای دسته، دارای فرمی به شکل لالۀ گوش است که به فیل گوش معروف است. قبل از قسمت فیل گوش، یک برجستگی دیده می شود. این پژوهش به کمک مطالعات کتابخانه ای و آزمایشگاهی جهت فن شناسی و آسیب شناسی یک شمشیر با دستۀ مفرغی و تیغۀ آهنی، به دست آمده از گورستان تاریخی تول تالش، انجام شد. در این راستا با هدف مطالعۀ فن شناسی و آسیب شناسی شئ مذکور از طریق انجام مطالعات تطبیقی و باستان شناسی به روش کتابخانه ای، انجام مطالعات فن شناسی به روشهای آزمایشگاهی رادیوگرافی، متالوگرافی، مشاهدات ریزساختاری به کمک میکروسکوپ الکترونی روبشی (sem-eds) و آنالیز فازی محصولات خوردگی توسط تفرق اشعۀ ایکس (xrd) و همچنین شناخت روش ساخت و شناسایی انواع آسیب ها و خوردگی ها انجام شد. مطالعات تطبیقی و کتابخانه ای تعلق این اثر را به عصر آهن نشانداد؛ همچنین آزمایشهای انجام شده برروی دو قسمت دسته و تیغه نشان داد، جنس تیغۀ آهنی آلیاژ آهن - کربن بوده و دستۀ اثر از آلیاژ مفرغ با تکنیک ساخت ریخته گری و چکش کاری است؛ همچنین اثر دارای خوردگی گالوانیکی است.

study on technology and investigation of damage on iron-bronze bimetallic sword excavated from tol-e talesh region

the artifact studied in this paper is a bimetallic sword made of bronze handle and an iron blade, which was excavated from the tol ancient cemetery, located in talash city, gilan province, in 2001 by mohammad reza khaltabari. this research aims to study the technology and pathology of the mentioned object by conducting comparative and archeological studies using the library method, conducting technological studies using the laboratory methods of radiography, metallography, and microstructural observations using a scanning electron microscope (sem-eds). the phase analysis of corrosion products was done by x-ray diffraction (xrd), as well as knowing the manufacturing method and identifying the types of damage and corrosion. the result shows that this work belongs to the iron age. also, the tests performed on the two parts of the handle and the blade showed that the material of the iron blade is iron-carbon alloy. the amount of carbon in different parts of the body of blade is not the same and the handle is made of bronze alloy with casting and hammering techniques. it also has a galvanic corrosion effect.