سپرهای دورۀ مفرغ پایانی از مجموعۀ فلزی بازگیر، جلگۀ گرگان

تپه بازگیر یکی از محوطه های باستانی مهم در شناخت دورۀ مفرغ پایانی در حوزۀ شمال شرق ایران به حساب می آید. از این مکان باستانی، مجموعه ای فلزی به تعداد 759 قلم با وزن تقریبی بیش از دو تُن از جنس مس پایه از دورۀ مفرغ و در بستر باستان شناختی شناسایی شد که از نظر شکل و حجم در نوع خود ویژه است. این مجموعه در سال 1379ه .ش. به صورت اتفاقی کشف شد و در سال 1389 با مجوز پژوهشکدۀ باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری مورد کاوش نجات بخشی قرار گرفت. این مجموعه در زمان خود به صورت هدفمند در زیر یک کف مسکونی دورۀ مفرغ پایانی و در بستر خاک بکر جاسازی شده بود. آثار به دست آمده در شکل و کارکرد دارای تنوع بوده و شامل ابزار: کشاورزی، خانگی، رزمی و تشریفاتی و یا اشیای شانزا هستند. هر یک از گونه ها در بستر برجا در کنار یکدیگر قرار داشته و دارای چیدمان منظم بودند. در این میان، سه عدد سپر شناسایی شد که کنار یکدیگر و زیر تغارهایی با لولۀ ناودانی شکل، در حدفاصل اشیای دیگر با کارکرد خانگی، رزمی و تشریفاتی و روی خنجرها، تبرتیشه ها، دوشاخ ها و میلۀ سنگی جای داشتند. سپرها از نظر شکل تا حدودی مشابه یکدیگرند و تفاوت اندکی در تعداد مزغل و تسمه دارند. تاکنون این نوع سپرها از دیگر محوطه های باستانی همزمان و پس از آن گزارش نشده است. براساس مطالعات انجام شده، این سپرها تاکنون کهن ترین سپرهای مکشوف از ایران به حساب می آیند. با کمک آزمایش های xrd و xrf و به منظور شناسایی، تجزیه و تحلیل عناصر و آنالیز شیمیایی برروی یکی از سپرها و سایر اشیای مجموعه مشخص شد که جنس آلیاژ آن مس پایه بوده و به روش ریخته گری و سپس چکش کاری سرد ساخته شده است.

late bronze age shields from the bazgir metal hoard, gorgan plain, iran

tappeh bazgir is one of the most important archaeological sites of the late bronze age in northeastern iran. at this site, a hoard of 759 bronze age copper-alloy objects with an approximate weight of more than two tons was excavated. this find is unique in terms of volume and the extraordinary finds it contained. this archaeological hoard was discovered by chance in 2001, and in 2010 a rescue excavation was carried out at the findspot. this hoard had been buried in the virgin soil and deliberately concealed under a residential floor in the late bronze age. the objects recovered served different purposes; they include agricultural and household implements, tools, ceremonial objects and a variety of weapons. the artifacts were all located next to each other in a pit and had been arranged in a regular manner. there were also three shields among these objects. they had been placed next to each other under basins with gutter-shaped pipes and on top of daggers, hatchets, axes, two-pronged forks, and stone rods. these weapons had evidently been positioned at close to the domestic objects. the shields are of strikingly similar shapes, but they differ slightly in the number of openings and bars. up to now, no similar shields have been found at any other archaeological site. these shields seem to be the oldest shields excavated in iran. xrd and xrf analyses revealed that one of the shields and other objects of the hoard were made of cast copper-alloy, and they were subjected to cold forging/hammering later