گونه‌شناسی و پیشنهاد الگوی پراکندگی و بُعد زمانی قبور کلان‌سنگی استان کرمانشاه(مطالعۀ ویژه: شهرستان‌های گیلان‌غرب و سرپل ذهاب)

استان کرمانشاه از مناطق قابل توجه باستان شناسان است که تاکنون مطالعات زیادی در آن انجام گرفته است. پژوهش حاضر به بررسی قبور کلان سنگی در شهرستان های گیلان غرب و سرپل ذهاب می پردازد. قبور کلان سنگی، ازجمله تدفین هایی هستند که دارای ساختار و معماری ویژه ای هستند که در ایران و به خصوص در منطقۀ مطالعه شده کمتر شناخته شده و پژوهش شده است. با مطالعه برروی این قبور می توان شناختی هرچند اندک از فرهنگ، اعتقادات و نیز نحوۀ زندگی مردمان صاحب این قبور به دست آورد. مهم ترین پرسش های این پژوهش عبارتنداز: ویژگی ساختار معماری این قبور چگونه بوده است؟ حوزۀ پراکندگی گونه های این قبور چگونه بوده و چه الگویی برای این پراکندگی می توان تعریف کرد؟ روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی-تاریخی است که با استناد به نظریات ارائه شده در این باره، تاثیر بسیاری در شناسایی و بازسازی گونه های تدفینی داشته است. دسته بندی شکل و ساختار قبور به صورت توصیفی انجام گرفته است. بررسی و انطباق ساختار قبور و ارتباطات فرهنگی مطالعه به صورت تاریخی بوده است. در همین راستا، ضمن بررسی میدانی منطقه، ابتدا مقایسۀ گونه شناختی داده ها و گاه نگاری نسبی قبور انجام شد و سپس با نرم افزار gis به تحلیل و شناسایی الگوی پراکنش قبور منطقه با عوامل مختلف جغرافیای طبیعی پرداخته شد. دیگر اطلاعات در زمینۀ موردمطالعه به روش کتابخانه ای گردآوری شده است تا زمینه ای برای مقایسه با محوطه های هم جوار فراهم شود. بر این اساس متغیرهای گوناگونی ازقبیل: ارتفاع، شیب و رودخانه ها تجزیه و تحلیل شدند. به صورت کلی قبور شناسایی شده در این بررسی به دو گروه اصلی قبور صندوقیو قبور کروملیچ: تقسیم می شوند که قبور کروملیچ زیرگونه های مختلفی را شامل می شود؛ درنهایت براساس مطالعات صورت گرفته و نیز کاوش هایی که برروی قبور کلان سنگی شمال غرب انجام گرفته است و نیز با توجه به عدم شناسایی استقرارهای مرتبط با قبور، می توان شیوۀ زندگی کوچ روی را برای صاحبان این قبور پیشنهاد داد.

typology and proposing a model for the spatial distribution and temporal dimension of megalithic graves in kermanshah province (case study: gilan-e gharb and sarpol-e zahab towns)

the kermanshah province is one of the significant regions studied by archaeologists, where numerous studies have been conducted so far. this research focuses on the examination of megalithic graves in the towns of gilan-e gharb and sarpol-e zahab in kermanshah province. megalithic graves are among the burials that possess unique structures and architecture, which have been less explored and researched in iran, particularly in the studied region. by studying these graves, it is possible to gain somelimited knowledge about the culture, beliefs, and way of life of the people who owned these graves. the most important questions of this research are: what have been the architectural features of these graves’ structures? how has the distribution of thesegraves been and what pattern can be defined for this distribution? the research method is considered to be applied-historical in terms of its objective. the categorization of the form and structure of graves has been carried out descriptively. in this regard, whileconducting field research in the area, an initial comparison of the typological data and relative chronology of graves was performed. subsequently, using gis software, an analysis and identification of the burial distribution pattern in the region were carried outconsidering various geographical factors. based on these, variables such as elevation, slope, and rivers were analyzed. in general, the identified graves in this study are divided into two main groups: cist graves and cromlech ones, the latter encompassing varioussubtypes. finally, studies and excavations have been conducted on these graves in the caucasus, anatolia, and northwestern iran, which demonstrate the migratory lifestyle of the tomb owners. in this article, a portion of the cultural materials collected from the 2015 archaeological survey in the western towns of gilan-e-gharb and sarpol-e zahab in kermanshah province is presented.