مطالعات آزمایشگاهی برروی مواد و رنگ‌دانه‌های به‌کاررفته در کتیبه و دیوارنگاره‌های بقعۀ قدمگاه نیشابور

بقعۀ قدمگاه در مرکز بخش زبرخان در 24 کیلومتری شرق نیشابور، در مسیر جادۀ نیشابور- مشهد قرار دارد که با توجه به منابع تاریخی ساخت آن، در اوایل قرن 11ه.ق. (قرن 17م.) شروع و در دوره های مختلف ادامه یافته است. در تزئینات معماری این بنا آن چه بیش از همه حائز اهمیت است، کاشی کاری، گچ بری و دیوارنگاره هاست. با توجه به این که این بنا در دوره های مختلف ساخته شده است و اصل بنا به دورۀ صفویه برمی گردد، مشخص نیست نقاشی ها هم زمان با ساخت بنا در دورۀ صفویه نقاشی شده یا در دوره های بعدی به بنا افزوده شده اند؟ برای پاسخ به این پرسش باید رنگ دانه ها شناسایی شوند. در این پژوهش مواد و رنگ های به کاررفته در کتیبه و دیوارنگاره های بقعۀ قدمگاه نیشابور با روش های دستگاهی آنالیز شدند. در این پژوهش از روش های دستگاهی sem-edx1، ftir2، plm3، xrd3 و طیف سنجی میکرورامان برای شناسایی عنصری و ترکیبی مواد تشکیل دهندۀ رنگ های به کاررفته در کتیبه و دیوارنگاره ها استفاده شده است. نتایج نشان دادند رنگ آبی و طلایی کتیبه، به ترتیب لاجورد مصنوعی و آلیاژ مس و روی (پودر برنج) بود. رنگ آبی به کاررفته در دیوارنگاره ها نیز لاجورد مصنوعی است با این تفاوت که برروی یک لایۀ قرمز اُخرا قرار گرفته است. رنگ سبز مس فتالوسیانین است که شروع استفاده از این رنگ دانه به دهۀ 1940م. برمی گردد. بررسی رنگ قرمز نارنجی وجود مخلوط سرنج و آهن اکسید یا اُخرا را نشان داد. رنگ های قرمز و قهوه ای براساس نتایج آنالیز عنصری به ترتیب آهن اکسید و آمبر که مخلوط آهن اکسید و مقدار کمی منگنز اکسید بودند. در زیرسازی همۀ رنگ ها از گچ استفاده شده است. با توجه به تاریخچۀ کاربرد رنگ دانه های به کاررفته در این بنا، این تزئینات نمی تواند متعلق به دورۀ صفوی باشد و وجود لاجورد مصنوعی و پودر برنج ثابت می کند این دیوارنگاره ها در دورۀ قاجار افزوده شده است. با توجه به تاریخچۀ کاربرد مس فتالوسیانین، این رنگ به احتمال زیاد در دوره های معاصر مرمت شده و از رنگ دانه های اصلی بنا نیستند.

laboratory studies on materials and pigments used in inscriptions and mural paintings in the tomb of ghadmagah in neishabour

in this study, the colors used in the inscription and mural paintings of tomb of ghadmagah in neishabour were analyzed by instrumental analytical methods. ghadmagah is located in the center of the zabarkhan section, on the neyshabur-mashhad road.ghadmagahtomb-garden is located in the village of the same name 24 kilometers east of neyshabur, iran, and was built in the early seventeenth century. according to historical sources ghadmagah was built in the early eleventh century ah (ca. 1600 ad), and the origin of this site dates back to islam. some believe that the ghadmagah monument was designed by sheikh baha’i. the architectural decoration of this building is most importantly tiling, plastering and mural paintings. given that the building was built in different periods andoriginally dates back to the safavid period. the present study aimed to study the color bedding and pigments in the inscription and mural paintings of the building to find out what period the mural paintings in the building belong to. mural painting is one of the iran arts that based on the signs of old paint can be pursued to pre-history. one of the most important issues in the study of historical paintings, especially mural paint, is theidentification of the nature of paintings used to decorate the walls. identification of pigments is also important not only from the perspective of archeology but also in terms of the history of art and knowledge of degradation processes and the development of monument conservation strategies is also important. in this study, instrumental methods such as scanning electron microscopy with energy dispersive x-ray spectroscopy (semedx), fourier- transform infrared spectroscopy (ftir), polarized light microscopy (plm), x-ray diffraction (xrd) and micro-raman spectroscopy have been used for elemental and compound microanalysis of the samples.