معرفی و تحلیل فناوری و گونه‌شناسی دست‌ساخته‌های سنگی مکشوف از کاوش‌های 1399 ه‍.ش. در توق‌تپه نکا، مازندران

در این پژوهش یکی از نظام های تولید دست ساخته های سنگی دوران نوسنگی منطقۀ شرق مازندران برپایۀ کاوش های توق تپه در سال 1399 .ش. به صورت توصیفی-تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسی فناوری، گونه شناسی و تاثیر معیشت بر شیوۀ به کارگیری فناوری ها و مطالعۀ چگونگی تولید دست ساخته های گوناگون در این محوطه، از مهم ترین اهداف و پرسش های این پژوهش در این تپه است. توق تپه در بخش مرکزی نکا و در پیرامون روستای اسکاردین واقع شده است. کوه های هوتوکش، که از مهم ترین منابع سنگ چرت در ایران هستند، در حدود 10 کیلومتری جنوب آن قرار دارند. دست ساخته های سنگی مکشوف از کاوش این محوطه از سنگ چرت ساخته شده اند. این دست ساخته ها در محوطه ساخته نمی شده و بخشی از توالی تراش در خارج از آن انجام می شده است. با توجه به این که هیچ نمونۀ سنگ مادر تیغه در مجموعه مشاهده نمی شود، به نظر می رسد تیغه ها به صورت آماده به محوطه وارد شده و بیشتر، عمل پرداخت و یا فرم دهی نهایی برداشته ها در آن انجام می گرفته است. شواهدی چون: بزرگی سکوی ضربه، حباب ضربۀ دوگانه و پریدگی حباب ضربه نشان می دهند که فناوری مورد استفاده در صنایع سنگی توق تپه به شیوۀ ضربۀ مستقیم با چکش نرم و یا ضربۀ غیرمستقیم بوده است. از ویژگی های شاخص این مجموعه، فراوانی ابزارهای روی تراشه و کنگرۀ دندانه دارها و کمبود خراشنده های (ناخنی و هندسی) و ابزارهای دارای جلای داس است. صنایع سنگی توق تپه به لحاظ ترکیب بندی فناوری، بیشترین شباهت را با صنایع سنگی میان سنگی غار کمیشان دارد. شیوۀ ساخت دست ساخته های سنگی دوران نوسنگی، دنبالۀ شیوۀ ساخت دست ساخته ها در دوران میان سنگی کاسپی است و بنابراین، این مجموعه را می توان مربوط به دوران نوسنگی دانست. شیوۀ تامین معاش، تاثیر مستقیمی روی گونه، روش و فناوری ساخت دست ساخته ها دارد. مطالعۀ حاضر نشان داده است که به دلیل ظرفیت بالای محیط زیست منطقۀ موردمطالعه در تامین خوراک مورد نیاز جوامع پیش ازتاریخ، دگرگونی چشم گیری در گونه شناسی و فناوری ابزارهای نوسنگی این محوطه درراستای دگرسانی معیشت مبتنی بر تولید غذا مشاهده نمی شود.

introduction and analysis of technology and typology of lithic artifacts discovered from the excavations of 2020 in touq tepe neka, mazandaran

in this article, the production systems of lithic artifacts during the neolithic period of eastern mazandaran has been studied based on the 2020 excavation of touq tepe using a descriptive-analytical approach. examining the technology, typology, and the effect ofsubsistence on applying methods of technologies and studying the production methods of various artifacts were among this research project’s most important questions and aims. touq tepe is located in the central district of neka, near hotukosh mountains, one of iran’s most important chert sources. these artifacts were not locally made at the site and part of the production sequence took place elsewhere. since there wasno blade core in the assemblage, it seems that the blades came to the site in alreadyprepared form and mostly retouching and finalizing processes of the debitages were done at the site. evidence such as a large striking platform, dual striking bulb, and dented striking bulb indicates that the technology used in the touq tepe lithic artifact was either direct percussion with a soft hammer or indirect percussion. some of themost important characteristics of the assemblage are the abundance of over-flake and notched-denticulated tools and the shortage of scrapers (thumbnail and geometric) and tools with sickle gloss. the lithic industry of touq tepe resembles the mesolithic stoneindustry of komishan cave regarding its technological composition. the production method of the stone artifacts in the neolithic was likely a continuum of the caspian mesolithic period. the subsistence economy has a direct effect on the production method of artifacts. our study showed that due to the high environmental capacity of the studied area in providing prehistoric societies with food, there was no dramatic change in the typology and technology of lithic tools on the site despite the change of the subsistence towards food production.