محوطۀ نیسک‌آباد سردشت، استقرارگاه اشکانی در حاشیۀ رودخانۀ زاب کوچک

محوطۀ نیسک‌آباد در فاصلۀ 5.5 کیلومتری جنوب‌شرقی شهر سردشت، 5 کیلومتری جنوب شهر ربط و 1 کیلومتری شمال روستای نیسک‌آباد در امتداد ساحل غربی رودخانۀ زاب کوچک قرار دارد. کاوش این محوطه در سال 1394 ه‍.ش.، به‌مدت دو ماه در راستای پروژۀ نجات‌بخشی پشت سد سردشت و هم‌چنین مطالعۀ چشم‌انداز باستان‌شناسی منطقه، به‌ویژه در دوره‌های پیش‌از‌تاریخی و تاریخی به انجام رسید. در محوطۀ نیسک‌آباد درمجموع تعداد چهار ترانشه ایجاد گردید. کاوش در این ترانشه‌ها منجر به شناسایی بقایای معماری (دیواره‌های سنگ‌چین از نوع سنگ‌های رودخانه‌ای)، قطعات متعدد سفال و ابزارهای سنگی شده است. مطالعۀ بقایای معماری و نمونه سفال‌های محوطۀ نیسک‌آباد نشان‌دهندۀ تک‌دوره‌ای بودن محوطه و سکونت کوتاه‌مدت گروه‌های انسانی در این محل بوده است. براساس مطالعات صورت‌گرفته، فرم سفال‌های محوطه را انواع: کاسه، پیاله، کوزه، دیگچه و خمره تشکیل می‌دهند. تزئینات ایجاد‌شده برروی سفال‌ها شامل نقوش افزوده (طنابی‌شکل)، نقوش کنده و نقش‌مهرزده هستند. در کنار سفال‌های گونۀ معمولی، تعدادی محدودی سفال جرینگی نیز شناسایی شده است. یکی از پرسش‌های اصلی مطرح‌شده در پژوهش حاضر این است که، فرم و خصوصیات فنی سفال‌های اشکانی محوطۀ نیسک‌آباد با کدام مناطق قابل مقایسه هستند؟ در این‌راستا، سفال‌های اشکانی محوطه علاوه‌بر قابل‌مقایسه بودن با محوطه‌هایی نظیر قلعه‌یزدگرد، قروه کردستان، محوطه‌های حوزۀ همدان، لرستان و شمال‌غرب ایران، دارای برخی ویژگی‌های بومی و محلی نیز هستند. به‌نظر می‌رسد مطالعه، ارزیابی و بررسی داده‌های فرهنگی محوطۀ نیسک‌آباد بتواند در روشن‌تر شدن وضعیت فرهنگی دورۀ اشکانی در منطقه موثر باشد.

niskabad tepe of sardasht, a parthian settlement on the banks of the small zab river

niskabad tepe is located 5.5 km southeast of sardasht city, 5 km south of rabat city and 1 km north of niskabad village along the west bank of the small zab river. the excavation of this tepe was carried out in 2015 for two months in line with the rescue project behind sardasht dam and also the study of the archaeological landscape of the region, especially in prehistoric and historical periods. a total of four trenches were created in niskabad tepe. excavations in these trenches have led to the identification of architectural remains (chinese stone walls of the river type), numerous pieces of pottery and stone tools. the study of architectural remains and samples of pottery in niskabad tepe has shown that the site is single-period and short-term residence of human groups in this tepe. according to studies, the pottery form of the yard consists of a variety of bowls, cups, jars, pots and jars. the decorations created on the pottery include added patterns (rope-shaped), carved patterns and stamped patterns. in addition to ordinary pottery, a limited number of glazing pottery have been identified. one of the main questions raised in the present study is that the form and technical characteristics of parthian pottery in niskabad tepe are comparable to which areas? in this regard, it seems that the parthian pottery of the tepe, in addition to being comparable to areas such as yazdgerd castle, qorveh kurdistan, areas of hamadan, lorestan and northwestern iran, also have some local and indigenous characteristics. according to the comparisons, it seems that the settlement in this tepe was in the early and middle of the parthian period. it seems that the study, evaluation and study of cultural data of niskabad tepe can identify some of the hidden angles of the parthian period in the region.