نگاهی باستان‌شناختی به ساختارهای تدفینی گورستان خانقاه گیلوان خلخال، اردبیل

گورستان خانقاه گیلوان در دامنۀ غربی کوه های تالش و در 60 کیلومتری جنوب شرقی خلخال بین روستاهای گیلوان و خانقاه قرار دارد و بخشی از شهرستان خلخال در استان اردبیل است. گورستان خانقاه در طی عملیات احداث جاده در روستای خانقاه در سال 1385 ه .ش.، شناسایی شد. با توجه به تاریخ گذاری انجام شده، این گورستان از عصرمفرغ میانی تا عصرآهن i و ii و دورۀ پارتیان مورد استفاده بوده است، اما شواهدی در استفاده از آن در عصرمفرغ جدید در دست نیست؛ با این وجود شیوه های تدفینی یکسانی در عصرآهن i و ii وجود داشته است. براین اساس، پرسش بنیادی این خواهد بود، مرحلۀ اولیه استفاده از گورستان خانقاه گیلوان ازطریق طبقه بندی، گونه شناسی و مطالعات مقایسه ای سفال مربوط به چه دوره یا دوره هایی است؟ همچنین با توجه به اشیاء قرار داده شده در گورها و انرژی مصرف شده در ساختار قبور می توان تمایزی در بین افراد تدفین شده در گورها قائل شد؟ تشابهات سفالی با فرهنگ های منطقۀ قفقاز جنوبی در مرحلۀ گذار از عصرمفرغ قدیم به مفرغ میانی به ما اجازه می دهد مرحلۀ آغازین استفاده از این گورستان را تا اواخر هزارۀ سوم پیش ازمیلاد، عقب ببریم. در پژوهش پیش رو، ضمن معرفی گورهایی که به این دوره اختصاص یافته است، با تکیه بر طبقه بندی، گونه شناسی و مطالعات تطبیقی سفال، گاه نگاری پیشنهادی ارائه شده است. بر این اساس از مجموع ظروف به دست آمده از 11 گور تعداد 148 ظرف سفالی در این راستا مورد بررسی قرار گرفت. شیوۀ پژوهش از نوع توصیفی-تطبیقی است و نتایج بر اساس مطالعات مقایسه ای مورد تحلیل قرار گرفته است؛ همچنین در ادامه با توجه به اشیاء تدفینی و ساختار قبور وجود تفاوت در موقعیت افراد دفن شده در قبرستان بحث شده است.

an archaeological attitude on the burial structures of khānqah-e gilvan cemetery, khalkhal

khānqah-e gilvan cemetery is located on the western skirt of the mt. taleshapproximately 60 km southeast khalkhal. the cemetery lies between the villages ofgilvan and khānqah, and is part of the administrative district of khalkhal in ardabilprovince.the cemetery was discovered in 2006 during the road construction project invillage of khānqah. it has been in use from middle bronze age to iron age i, ii andparthian period after a centuries of gap; it is not still clear whether the cemetery wasused during the late bronze age or not, but the funerary practices in the iron age i, iiwere continued. pottery similarities with ceramics from the middle bronze age allowsus to suggest that the initial using phase of the cemetery can be attributed back to thelast quarter of the 3rd millennium bc(zabanband et al., 2021: forthcoming) in thisresearch, our focus is mainly on the graves related to initial phase of cemetery. duringthe middle bronze age of khānqah-e gilvan, a variety of funerary practices along withtypes of tombs such as kurgan, pit grave, etc. unknown in other iranian northwesternsites such as geoy tepe, dinkhah tepe, can be seen. the funerary practices of the tombsdiscovered in the cemetery are more or less homogeneous. it is probable to reconstructfunerary behavior of these populations.the diameter of the 7 kurgans excavated at thegilavan burial site varies roughly 2 to 5 m. circle stone alignment is a common featurethese burials, that is carefully laid out, heaps of stone (pebble/slab…)covered the pitburials. in addition to a detailed description of the graves, we will also try to pointout some of the hierarchical features of the cemetery according to structure and graveassociation of the tombs,