علت‌های مرمت نادرست در کتیبه‌های نوشتاری بناهای دوران اسلامی ایران؛ برمبنای نظریۀ داده‌بنیاد

کتیبه نگاری در تزئینات بناهای دوران اسلامی، از قرون اولیۀ اسلامی تاکنون موردتوجه هنرمندان قرار گرفته است. کتیبه ها به مرور زمان و در اثر عوامل مختلف آسیب می بینند و نیاز به مرمت پیدا می کنند. با توجه به اینکه هرساله در کشور، حجم گسترده ای از عملیات مرمتی برروی آثار تاریخیِ آسیب دیده، ازجمله کتیبه ها انجام می شود. با بررسی های صورت گرفته دیده شد که در اکثر موارد مرمت های انجام شده، سلیقه ای و گاه نادرست است. برای رسیدن به مهمترین علت های مرمت نادرست در کتیبه های نوشتاری از روش کیفی و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش نظریۀ داده بنیاد (گراندد تئوری) بهره برده شد؛ این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی است. داده ها ازطریق مشاهدات میدانی و مصاحبه با 12 نفر از افراد در ارتباط با مرمت کتیبه ها و به شیوۀ نمونه گیری هدفمند جمع آوری شد و داده ها تا زمان رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. نتایج پژوهش نشان داد که علاوه بر نبود معیار موافق با مبانی نظری مرمت، با توجه به مطرح بودن مقولۀ خط و خوشنویسی، عواملی مانند تجربه گرایی خودمدار، تنوع دیدگاه و عدم شناخت و آگاهی کتیبه نگار و استادکار سنتی از قوانین مرمتی و نبود دیدگاه هنری استادکار سنتی نسبت به وجوه مختلف کتیبه نگاری، سوق دهنده به مرمت های نادرست بوده و البته عدم برگزاری دوره های آموزشی ازطرف نهادهای متولی امر مرمت نیز دخیل بوده است؛ همچنین تنوع رویکردها در مرمت کتیبه ها و عدم توجه به قواعد حاکم بر هنر کتیبه نگاری، به عنوان مهم ترین پیامدهای مرمت کتیبه ها به شمار می آید.

the causes of incorrect restoration in the written inscription of buildings of the islamic period of iran based on the theory of foundation data

inscriptions in the decorations of building of the islamic period have been noticed byartists since the early islamic centuries. overtime, inscriptions are damaged by variousfactors and need to be restored. considering that every year in the country, a largeamount of restoration operations are carried out on damaged historical monuments,including inscriptions. it was seen through the investigation that in most cases therestorations are tasteful and sometimes incorrect. in order to find the most importantcauses of incorrect restoration in written inscriptions, the qualitative method was used,and the grounded theory method was used to analyze the data. this research is practicalin terms of purpose. the data was collected through field observations and interviewswith 12 people related to the restoration of inscriptions and by purposeful sampling, andthe data continued until theoretical saturation was reached. the results of the researchshowed that in addition to the lack of criteria that agree with the theoretical foundationsof restorations, due to the prominence of the calligraphy and category, factors suchas self-centered empiricism, the variety of viewpoints, knowledge and awareness ofthe traditional master craftsman and the rules of restoration and the lack of the artisticperspective of the traditional master craftsman. for various reasons, inscriptions haveled to incorrect restorations, and of course, the lack of training courses by the institutionsin charge of restoration has also been involved. also, the variety of approaches inthe restoration of inscriptions and lack of attention to the rules governing the art ofinscriptions are considered as the most important consequences of the restoration ofinscriptions.