«باستان‌شناسی» و «توسعۀ پایدار»: تاویلِ بینامتنی

با وجود تفاوت های مشهودی که در موضوع، بینش، روش و بازده پژوهش های باستان شناختی و پروژه های عمرانی یا طرح های توسعه سراغ داریم و اصولاً به رغم تباین های آشکاری که میان مبانی و مبادی، اسم و رسم، ذات و عَرَض و خط و جهت آن ها می توان برشمرد، شباهت های بارزی را هم از لحاظ جستارهای نظری و عملی، کار گروهی، سازمان و سازماندهی، طراحی و برنامه ریزی، آماد و پشتیبانی، بحث و داوری، خاستگاه های حاکمیتی، قرار های ملّی، الگوهای فراملّی، سرآغازهای اداری، روندهای مدیریتی، نگرش های تخصص محور، پایبندی های کارشناختی و بهره برداری های عمومی از این دو رویکرد پیشین پژوهانه و تحول خواهانه می توان بازگفت. به نظر می رسد ارزیابی ناهمگونی ها و مقایسۀ همانندی ها میان توسعه گری و باستان شناسی و تاویل اندرکنش هایشان در پرتو دیدگاهی بینامتنی چارچوبی نظری و سندی راهبردی را برای بررسی روشمندِ راهکارهای همکنش ساز میان باستان شناسی و توسعۀ پایدار فراهم کند. در ورای جبرِ مقررات، حکم آیین نامه ها و الزام بخشنامه ها و به طور کلی جدا از ایجادها و ایجاب ها، به منظور انگیزش شخصی و پویایی سیستمی باید به درک اصول و مفاهیم، شناختِ روش ها و کنش ها و مشاهدۀ پیامدها و دستاوردها روی آورد و اقناع و ترغیب را اگر نه جایگزین مصوبه ها، دست کم مکمل تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها قرار داد. با چنین دیدگاهی و باتوجه تلویحی به سرزمین و جامعۀ ایرانی، این مقاله به خوانش تحلیلیِ معنا، مضمون و دلالت های توسعه پایدار و باستان شناسی و بازتاب استنباطی تفسیری درون مایه و قصد و آهنگ این دو و نسبت و اهمیت دو رویکرد مبتنی بر بهینه سازی مطلوب های حال و آینده و شناخت هویت و حفاظت آثار گذشته در قاب هندسۀ فرهنگ، جبر تحول و ریاضی عمران می پردازد.