بررسی و تحلیل سکه‌های نویافته از محوطۀ زلف‌آباد فراهان

سکه ها یکی از یافته های بسیار مهم در کاوش های باستان شناختی محسوب می شوند که بعد از منابع و متون جغرافیایی و تاریخی بهترین نمونه های تاریخ نگاری هستند. با تدوین و تحلیل اطلاعات موجود در آن ها می توان به اطلاعات مربوط به هر منطقه را در زمینه های مختلفی همچون: تاریخ، فرهنگ، اقتصادی، سیاسی، مذاهب و اوضاع اجتماعی تکمیل و به قضاوت های دقیق تری دربارۀ هویت آن جامعه دست یافت. در کاوش باستان شناسی سال 1388 ه‍.ش.، در محوطۀ تاریخی زلف آباد فراهان استان مرکزی تعداد 20 سکۀ کامل و پنج سکۀ قیچی شده به دست آمد که در این پژوهش به بررسی و مطالعۀ آن ها می پردازیم. هدف از پژوهش حاضر، خوانش خط، محل ضرب، نقوش و عناصر بصری به کار رفته در تزئینات آن ها به منظور دستیابی به ارتباط با دین، زبان، خط و کاربردشان در تبادلات تجاری و فرهنگی است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات تاریخی و براساس ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفیتحلیلی و مبتنی بر مطالعات میدانی باستان شناختی و کتابخانه ای استوار است. مهم ترین پرسش های مطرح شده در این پژوهش عبارتنداز: سکه های مکشوف از کاوش های باستان شناسی زلف آباد متعلق به چه دوره ای و کدام یک از حاکمان است؟ این سکه ها ازنظر کیفی و کمی دارای چه ویژگی هایی است و عناصر بصری حاکم بر نقوش تزئینی ضرب شده برروی آن ها چه هستند؟ و وجود این سکه ها در این محوطه نشانگر چیست؟ نتایج این پژوهش نشان می دهند که سکه های به دست آمده از زلف آباد متعلق به سه حاکم اوایل دورۀ ایلخانی، یعنی هولاکو ، آباقاخان و احمدتکودار هستند. این سکه ها دارای نوشته هایی به خط اویغوری و کوفی است، نوشته های مذهبی در قاب های تزئینی هندسی متشکل از دایره و مربع، نقوش گیاهی و تمغا، بیشترین نمودهای بصری به کار رفته در این سکه ها هستند. این سکه ها به عنوان اسنادی در رابطه با رونق و اعتبار و جغرافیای تاریخی، فرهنگی، اقتصادی زلف آباد قابل بررسی است.