>
Fa   |   Ar   |   En
   جستاری بر جانمایی آیات قرآنی و سایر کتیبه‌ها در بناهای دورۀ اسلامی براساس مضامین آن‌ها (پژوهشی بر مقابر دورۀ سلجوقی شمال‌غرب ایران)  
   
نویسنده حاجی‌زاده باستانی کریم ,معروفی‌اقدم اسماعیل ,ستارنژاد سعید ,طهماسبی فریبرز
منبع مطالعات باستان شناسي پارسه - 1397 - دوره : 2 - شماره : 3 - صفحه:133 -148
چکیده    مقابر یا بناهای آرامگاهی یکی از مهم ترین عناصر معماری ایرانی اسلامی هستند که در زمینه های مختلف نیاز به بررسی و پژوهش های موشکافانه دارند. اهمیت این دسته از بناها در میان ایرانیان به حدی است که در هر دوره از ادوار اسلامی ایران، مهم ترین و پرکاربردترین هنرها و اوج تزئینات معماری مربوط به آن دوره در ساختمان آن ها به کار گرفته می شده است. به طور کلی تزئین در بناها نقش موثرتری ایفا می کند، چراکه اگر بنا از نظر فرم و سازه برای باستان شناسان و طراحان قابل فهم باشد، ممکن است برای عامۀ مردم چنین نباشد و این تزئینات اند که در نگاه اول بیننده را به خود جلب می کنند. این مقاله، هنر کتیبه نگاری را به عنوان یکی از مهم ترین عناصر تزئینی بناهای اسلامی در چهار مقبرۀ سلجوقی شمال غرب ایران یعنی گنبد سرخ، برج مدور، سه گنبد و گنبد کبود مورد بررسی قرار می دهد. روش تحقیق مقاله به صورت تفسیریتاریخی بوده و سپس با رویکرد تحلیلی به مطالعۀ تزئینات چهار مقبره خصوصاً از نظر معماری، نقوش، کتیبه ها و موقعیت و جایگاه آن ها بر روی بناها پرداخته است. همچنین علاوه بر بررسی مقالات، کتب و اسناد مربوط، با برداشت میدانی از مقابر مذکور، نقشه و تزئینات و سپس جدول مقایسه ای کتیبه ها و انواع آن ها به لحاظ مضمون ارائه میشود. در این ارتباط، پرسش های زیر مطرح است: 1. معماری، نقوش و تزئینات مقابر سلجوقی شمال غرب ایران چگونه و کتیبه های آن ها از نظر مضمون به چند دسته تقسیم می شوند؟ 2. مضامین کتیبه ها، در موقعیت و جایگاه آن ها بر روی بدنۀ بناها چه تاثیری دارد؟ بررسی ها نشان می دهد که کتیبه های مقابر سلجوقی شمال غرب به گروه های مختلفی از جمله کتیبه های آیات قرآنی، کتیبه با مضمون تاریخ بنا، کتیبه با مضامین دعا، کتیبه با مضمون معمار و بانی بنا تقسیم می شوند. از طرف دیگر جایگاه این کتیبه ها در بناها نسبت به نوع مضمون و میزان قداست آن ها متفاوت بوده، به طوری که کتیبه های آیات قرآنی در بالاترین قسمت بنا، کتیبه با مضامین دعا در ارتفاعی پایین تر و کتیبه های حاوی تاریخ بنا، بانی و معمار مقبره در سطوح پایینی و بر روی بدنه بنا جای می گیرند.
کلیدواژه معماری اسلامی، مقابر سلجوقی، شمال‌غرب ایران، تزئینات، کتیبه
آدرس دانشگاه محقق‌اردبیلی, گروه باستان‌شناسی, ایران, دانشگاه محقق‌اردبیلی, ایران, دانشگاه محقق‌اردبیلی, ایران, اداره کل میراث‌فرهنگی استان اردبیل, ایران
 
   Study of Locating Quranic Verses and Other ofInscriptions in The Buildings of Islamic Period, Based on Their content (Research on Tombs of Seljuk Period in The Northwest of Iran)  
   
Authors Maroufi Aghdam Esmaeel ,Tahmasebi Fariborz ,Haji Zadeh Bastani Karim ,Satar Nezhad Said
  
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved