نقد صوفی (آسیب ‌شناسی تصوف اسلامی)

تصوف به‌ عنوان نظام فکری فراگیر، در اعضا و جوارح فرهنگ ما ایرانیان، به‌رغم این‌همه دگرگونی و دگرگیسی، ریشه دوانده است و بخش گسست‌ناپذیری از فکر و فرهنگ ما محسوب می‌شود؛ به‌گونه‌ای که تصور فرهنگ ایرانی بدون این عنصر مسیر نیست؛ اما این تصوف در طول تاریخِ دورودراز خود، دوست و دشمنان زیادی داشته است و البته خواهد داشت. بر این اساس ما در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی در پی بررسی نقد صوفیان (درون‌مکتبی) و با تکیه و تاکید بیشتر غیر صوفیان (برون‌مکتبی) از جریان تصوف هستیم تا از میان این دو نوع تفکر انتقادی به شناخت بهتر و بیشتری از جریان تصوف دست یابیم. در جریان نقد درون‌مکتبی ابن‌جوزی را به‌عنوان نمایدۀ این گروه برگزیده‌ایم. در پایان نتیجه‌ای که حاصل‌شده است، این است که از همان روزگار آغاز تصوف، این نحلۀ فکری بر پایۀ تفکر انتقادی ایجادشده است و نقد جزو جدایی‌ناپذیر آن محسوب می‌شود.