تحلیل نمودهای تعالی و تباهی شخصیت در اشعار اخوان ثالث بر اساس نظریۀ اریک فروم

تحلیل و بررسی شخصیت و نمودهای تعالی و تباهی بر پایۀ روان‌شناسی، یکی از حوزه‌های بینامتنی است که بسیار مورد توجه تحلیل‌گران ادبی قرارگرفته است. اساسی‌ترین و مهم‌ترین نکته در این تحلیل‌ها، بیان جلوه‌های تعالی و تباهی و اشکال گوناگون آن‌ها در شعر شاعران است. در این مقاله که به روش تحلیلی – توصیفی انجام‌شده است دو مقولۀ تعالی و تباهی در اشعار مهدی اخوان ثالث، بر اساس نظریۀ روانکاوی اریک فروم بررسی‌شده است. اریک فروم، عقیده دارد که عشق و ابعاد آن یکی از اصلی‌ترین نمودهای تعالی و خشونت، شکست، تنهایی، خفقان و ناامیدی از نشانه‌های تباهی شخصیت است؛ بنابراین نظریۀ مقولات مذکور در اشعار این شاعر بررسی‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش بیانگر آن است که اخوان ثالث در اندیشه‌ورزی‌های خود به مقولۀ تباهی و نمودهای آن (ازجمله مرگ) توجه بیشتری داشته است و با توجه به نوع شخصیت و زندگی‌ شاعر، این مسئله در اشعار وی جلوه‌های بیشتری داشته است. مقولۀ تعالی در شعر اخوان ثالث، تنها با تجلیات عشق (عشق به انسان، عشق آرمانی، عشق به وطن) نمود پیداکرده است.

Analysis of the manifestations of transcendence and personality destruction in the poems of Akhavan Sales based on the theory of Erich Fromm

Analysis of personality and manifestations of excellence and destruction based on psychology is one of the intertextual fields that has been highly regarded by literary analysts. The most basic and important point in these analyzes is to express the manifestations of excellence and destruction and their various forms in the poetry of poets. In this article, which has been done analyticallydescriptively, the two categories of excellence and destruction in the poems of Mehdi Akhavan Sales have been studied based on Erich Fromm’s psychoanalytic theory. Erich Fromm believes that love and its dimensions are one of the main manifestations of excellence and violence, failure, loneliness, suffocation and despair are the signs of personality destruction; therefore, the theory of the mentioned categories has been studied in the poems of this poet. The results obtained from this study indicate that Akhavan Sales has paid more attention to the category of destruction and its manifestations (including death) in his ideology. Considering the type of personality and lifestyle of the poet, this issue has had more effects in his poems. The category of transcendence in the poetry of Akhavan Sales has appeared only with the manifestations of love (love for man, ideal love, love for the homeland).