تحلیل و بررسی ساز و کارهای طنزآفرین ادبی در روزنامۀ نسیم شمال

هم‌زمان با انقلاب مشروطۀ ایران و تحوّلات سیاسی و اجتماعیِ ملازم با آن، مجلّات و روزنامه ها به‌عنوان مهم ترین رسانه های ارتباطی بین مردم و روشن‌فکران شناخته شد. طنز روزنامه ای گسترش چشم گیری یافت؛ به طوری که ژورنالیست های طنزپرداز در این دوره برای ارتباط هرچه بیشتر با مردم کوچه و بازار، مسائل و معضلات روز را دست مایۀ کار قرار داده و به انتقاد از اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی پرداختند. یکی از مشهورترین نشریات مشروطه، روزنامۀ نسیم شمال است که سروده ها و نوشته های طنزآمیز سیّداشرف الدّین گیلانی در آن منتشر می شد. نسیم شمال به دلیل طنز ویژه اش از اقبال عمومی بی نظیری برخوردار شد. در این مقاله شگردهای طنزآفرین ادبی در اشعار و حکایات سیّد اشرف تحلیل و بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد از بین ساز و کارهای ایجاد طنز در آثار وی، چند مورد اهمیّت و بسامد بیشتری دارد: 1) به کارگیری نوع ادبی فابل یا همانندسازی با حیوانات که نوعی الگوی روایی نمادین است. 2) استفاده از نادان نمایی که به واسطۀ آن هر چیزی به ضدّ خود بدل می شود. 3) بازی با معانی سمبل ها که معطوف به زمینه های اعتقاد دینی و باورهای خرافی است. 4) کاربرد تمثیل برای ارائۀ پیام‌های جدّی از پسِ عناصر تمثیلیِ روایت‌های ساختگی. 5) بهره جویی عامدانه از تناقضات درون‌متنی که فضای سروده یا نوشته را آکنده از تعریض های سیاسی و اجتماعی می کند. همچنین مهمل نویسی در مقام نوعی استراتژی نوشتار طنزآمیز از طریق ارائۀ مطالب بی ربط انجام می شود.

The Analysis of Satire Literary Mechanisms in Nasim-e-Shomal Newspaper

Alongside the Iranian Constitutional Revolution and its social and political upheavals, magazines and newspapers were recognized as the most important media among both the general public and the intellectuals. Newspaper satire became widespread; so that satire journalists of this era, began to criticize political and social issues in order to make intimate contact with regular people. One of the most important publications in the Constitutional era is NasimeShomal newspaper in which Seyed Ashrafedin Gilani’s satirical poems and writings were published.  Due to its specific type of satire, NasimeShomal attained unique reception from the general public. In this article, we have studied Seyed Ashraf’s literary satire tricks in his poems and anecdotes. The results show that among satiremaking mechanisms in his works, there are several important features; 1) Using fable or identification with animals which is a symbolicnarrative type. 2) Using ignorance via which everything is changed to its opposite. 3) Playing with symbols’ meanings which relate to religious and superstitious beliefs. 4)  Using allegory for presenting serious messages beyond figurative elements of artificial narratives. 5) Intentional benefitting from innertextual paradoxes that fills poems or writings with political and social ironies. Moreover, nonsense writing is done through a type of satirical writing strategy via presenting irrelevant content.