گفتمان انتقادی در داستان بچّه‌های قالیباف‌خانه هوشنگ مرادی کرمانی (براساس نظریه نورمن فرکلاف)

نظریۀ گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف، یکی از نظریّات مطرح در بررسی متون ادبی، به ویژه ادبیّات داستانی، در شناسایی تغییرات و تحولّات فرهنگی و اجتماعی جامعه است. فرکلاف از اندیشمندانی است که با هدف نقد جامعۀ سرمایه داری در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی، بر روی آثار ادبی تحقیق کرد و با تاکید بر وضعیّت رابطۀ قدرت و ایدئولوژی، به بررسی متون در سه سطح: توصیف، تفسیر و تبیین پرداخت. در این مقاله داستان «بچّه های قالیباف خانه» هوشنگ مرادی کرمانی براساس گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف به شیوۀ توصیفی تحلیلی بررسی شده است. مرادی کرمانی در این داستان بر مبنای رابطۀ قدرت ایدئولوژی و گفتمان مورد نظر فرکلاف، وضعیّت اسفناک استثمار انسانی کودکان و سلطۀ فرادستان بر فرودستان را روایت کرده است. در سطح توصیف با تکرار نام شخصیّت ها، واژگان خاص، شمول معنایی واژگان، آمیخته کردن زبان بومی و عامیانه و ادبی و زبان طنز با هم در بافتی نمادین، ایدئولوژی خود را بازگو کرده است. در سطح تفسیر، با ایجاد پیش فرض در موقعیّت مشابه و بافت بینامتنی و طنز موقعیّت، گفتمان طیف‌های مختلف قابل تفسیر است. در سطح تبیین، مهم ترین مساله پدیدۀ کودک آزاری، تضییع حقوق کودکان است که در کنار آن بحران های عاطفی، تقابل فقر و سرمایه‌داری، امید و ناامیدی، مبارزه و تسلیم، دینداری و بی دینی، فضای داستان را در طنزی تلخ و اندوه بار قرار داده است.

Critical Discourse in ‘The Children of Carpet-Weaving House’ by Houshang Moradi Kermani;Based on Norman Fairclough’s Theory

Norman Fairclough’s Critical Discourse Theory is considered as one of the key theories regarding literary texts, especially in fiction literature and it plays an important role in identifying social and cultural changes of the society. Fairclough is one of the scholars who studied literary works with an approach to criticize capitalism in society in terms of critical discourse with a view on relations between power and ideology and intended to study this matter in three stages of: description, interpretation and clarification.  This study has investigated the story of ‘The Children of CarpetWeaving House’ by Houshang Moradi Kermani based on Norman Fairclough’s Critical Discourse Theory with a descriptiveanalytical methodology. Moradi Kermani has narrated awful condition of exploited working children and the hegemony of suppressers over the suppressed based on relations between power and ideology. To do so, he has recounted his ideology in a symbolic background through repeating characters’ names, using specific vocabulary, meaning coverage of words, combining native, informal and literary language as well as language of satire in the stage of description. The stage of interpretation is done via various spectrums of discourses by creating assumptions in similar situations and intertextual and situational satire. At the stage of clarification, the most prominent issue is the issue of child abuse and ignoring children’s rights. Moreover, emotional crisis, interaction of poverty and capitalism, hope and hopelessness, battle and surrender, religion and atheism, has put the story in a bitter and sorrowful atmosphere.