معرفت شهودی از نظر مولانا

از نظر عرفا کامل ترین راه شناخت حق تعالی، معرفت شهودی است. این نوع معرفت نه از راه تفکّر نظری بلکه با مشاهدۀ حقایق و طیّ منازل و مقامات و ترک تعلّقات دنیوی و تهذیب نفس به‌دست می آید. این راه اگرچه راهی دشوار و سخت و خاصّ برخی انسان های مخلص است، امّا نسبت به روش برهانی و عقلی نزدیک‌ترین راه به هدف است. در این پژوهش برآنیم تا نظر مولانا را در مورد این مقوله به روش تحلیلی–توصیفی بیان داریم. برآیند تحقیق حاکی از آن است که مولوی نیز چون دیگر عرفا، قائل به مراتب در معرفت و شناخت است و شناخت شهودی را معتبرترین شناخت می داند که در آن سالک بدون هیچ واسطه ای خدا را به شهود قلبی خود می‌شناسد. وی شناخت عقلی و سپس حسّی را در مراتب بعدی می داند و آن‌ها را برای کسانی‌که به شناخت مراتب بالاتر دسترسی ندارند، معتبر و مجاز می داند. از دیدگاه مولانا، ابزار و وسیلۀ معرفت شهودی، دل است. از نظر وی دلی که منظر و مظهر حضرت سبحان است، دل انسان کامل یا به تعبیری دل اولیا و انبیا است و توحید حقیقی، دیدار شهودی است و این نوع معرفت نسبت به خداشناسی که مبتنی بر استدلال و آفاق و انفس است، رجحان و برتری دارد

Intuitive Cognition in Molana’s Perspective

From mystics’ viewpoint, the most sophisticated path to know God is through intuitive cognition. Achieving this type of cognition is not conceivable through theoretical thoughts but through witnessing realities, passing phases and stages, leave mundane life and to nurture yourself. Even though this is an arduous path and belongs to pure individuals, it is the nearest feasible path from a rationalistic perspective. In the present study, we intend to express Molana’s view regarding this issue with an analyticaldescriptive approach. The results show that Molavi similar to other mystics, recognizes phases and stages in cognition. He believes intuitive cognition is the most credible knowledge in which mystics without any intermediaries know God through their own heartfelt cognition. He considers heartfelt knowledge and then sensory knowledge in lower stages and recognizes their credibility for people who are not able to reach upper stages. In Molana’s mind, heart is considered as the instrument for intuitive cognition. He argues that a heart which reflects God Almighty belongs to the purest of mankind that is the prophets and their true disciples. True monotheism exists in intuitive insight and this type of knowledge of God is dependent on reasoning, inwardness and façade.