تحلیل مولفه‌های شخصیت مفهومی در شمسِ مولانا و زرتشتِ نیچه

نقش شارحان و مفسرین در تفهیم، ساختارمندی، تاویل، دسته‌بندی و در نهایت، پویایی و کاربردی نمودن داده-های فکری فلاسفه، جایگاهی ثانوی و گاهی همطراز با خود اندیشمندان را داراست؛ در این میان، ژیل دولوز، فیلسوف و متفکر فرانسوی با بازخوانی و تحلیل نظام اندیشگانی نیچه ودیگران، موفق به خلق و زایش نظریه‌های نوینی در حوزه‌ی تفکر شده است. او نظریه‌ی شخصیت مفهومی را از تطبیق نظام روایی افلاطون، دکارت، نیچه و چند نویسنده‌ی دیگر ابداع کرد و معتقد بود که شخصیتی چون زرتشت، بواسطه‌ی برخورداری از مولفه‌ها و مشخصه‌هایی، شخصیت مفهومی برساخته‌ی نیچه است. از سویی، می‌توان در تحلیل داده‌ها و مشخصه‌هایی که دولوز در تبیین شخصیت مفهومی بیان می‌دارد، شمسِ مولانا را نیز دارای این ظرفیت و قابلیت دانست و در نگاهی تطبیقی، این دو را در یک خویشاوندی مشترک تحلیل کرد. لذا این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی، و با بهره‌گیری از بن‌مایه‌ی نظری دولوز، به تحلیل این دو شخصیت در چهارچوب نظریه‌ی شخصیت مفهومی پرداخته است و در نهایت به این نتیجه خواهد رسید که هم شمسِ مولانا و هم زرتشتِ نیچه از یک آبشخور فکری و در چهاچوب شخصیت مفهومی خلق شده اند و هر دو برخاسته از اصل بدلیت، نقاب و امر فراتاریخی بوده و دارای مشخصه‌های تاثری، نسبتی و پویایی در این ساخت فلسفی و روایی هستند.

analysis of the components of “conceptual personality” in rumi’s shams and nietzsche’s zoroaster

the role of commentators and expounders in understanding, structuring, interpreting, categorizing, and finally, dynamizing and applying the intellectual data of philosophers has a secondary and sometimes equal position with the thinkers themselves. meanwhile, the french philosopher and thinker gilles deleuze, by readout and analyzing the thought system of nietzsche and others, has succeeded in creating and giving birth to new theories in the field of thought. he developed the generality of conceptual personality from the adaptation of the narrative system of plato, descartes, nietzsche, and other authors, and he believed that a figure such as zoroaster was a conceptual figure constructed by nietzsche by his components and characteristics. on the other hand, in analyzing the data and specs that deleuze expresses in explaining the perceptual personality, rumi’s shams can also be considered as having this capacity and capability, so in a comparative view, and analyze them in a usual common kinship. therefore, this research cum an analytical-descriptive system using deleuze’s theoretical basis, analyzes these two personalities in the framework of conceptual personality theory, and eventually infers that both rumi’s shams and nietzsche’s zarathustra are from an intellectual source. in the personality framework, a concept created that both arise from the principle of imitation, mask, and transhistorical matter and have the characteristics of influence, relativity, and dynamism in this philosophical and narrative construction.