بررسی عواطف بازتاب یافته در غزلیات شمس بر اساس نظریه هیجان ‌های بنیادین روبرت پلاچیک

عاطفه از عناصر مهم و حیاتی شعر است، هر شعری به نوعی حاصل انفعالات نفسانی هنرمند است. انفعالات نفسانی از محرک‌های اصلی شکل‌گیری آثار هنری محسوب می شود؛ از این‌رو غزلیات مولانا نتیجة تجارب ناب عرفانی و انگیختگی عواطف قدرتمند او است. در جستار حاضر وجه غالب عواطف بازتاب یافتة غزلیات شمس با استفاده از نظریة «هیجان‌های بنیادین» روبرت پلاچیک با روش توصیفی تحلیلی بررسی شده است. در این بررسی برای هر بیت یک امتیاز در نظر گرفته است و در تحلیل ابیات از عناصر زبانی (اصوات، واژه‌ها، ترکیبات، جملات)، دلالت مستقیم واژگانی و شگردهای بلاغی نیز کمک گرفته‌ شده است. در غزلیات مولانا انواع محتلف عواطف (اولیه و ترکیبی) با درجه‌های مختلف شدت بیان گردیده است که بیشتر از نود در صد عواطف ابراز شدة این غزلیات از جملة عواطف مثبت است و عواطف منفی به ندرت و آن هم با درجة پایین شدت بیان گردیده است. این بررسی نشان می‌دهد که 24 عاطفة مدل پلاچیک در غزلیات مولانا بازتاب یافته است. عواطف بازتاب یافتة غزلیات مولانا به ترتیب عشق، شادی، حیرت، امیدواری، پذیرش، تواضع... است که عاطفة عشق با گرفتن 50،92 در صد امتیاز در صدر و ناامیدی با گرفتن 0،02 امتیاز در پایین جدول قرار دارد.

an analysis of reflected emotions in the sonnets of shams on the basis of robert plachik’s theory of fundamental emotions

emotion is one of the most important and vital element of poetry. every poem is a kind of reaction of the artist’s self-interactions. psychic interactions are one of the main stimuli for the formation of works of art. thus, mawlana’s lyric poems are the result of pure mystical experiences and the arousal of his powerful emotions. in this very article, the predominant aspect of the reflected emotions of shams’s lyric poems has been investigated using robert pluchik’s theory of &fundamental emotions& in a descriptive-analytical method. in this research, one point (mark) has been considered for each verse and in the analyzing of verses, linguistic elements (sounds, words, compounds, sentences), direct lexical signification, and rhetorical techniques have been used. in mawlana’s sonnets, different types of emotions (primary and complex) have been expressed to different degrees of intensity, which is more than ninety percent of the expressed emotions. this research shows that 24 emotions of pluchik model are reflected in mawlana’s sonnets. the reflected emotions in mawlana’s sonnets are love, happiness, astonishment, hope, acceptance, humility, respectively. the emotion of love is at the top with 50.92 percent points and despair is at the bottom of the table with 0.02 points.