نگاهی انتقادی بر نفثه المصدور از منظر تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف

تحلیل گفتمان انتقادی رویکردی نوین از تحلیل گفتمان و به عبارتی نوعی پژوهش گفتمانی است که وجه جامعه شناختی دارد. همچنان که از لفظ انتقادی برمی‌آید،به مساله‌‌ی قدرت،سلطه، نابرابری و بازتولید و مقاومت در برابر قدرت در متون می‌پردازد. تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف یکی از برجسته‌ترین نظریات در حوزه‌ی گفتمان محسوب می‌شود که به ساخته شدن هویت‌ها در چارچوب زبان،کشف خصائص ایدئولوژیک و سیاسی،کاربست‌های زبان و بازتولید روابط قدرت در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین می‌پردازد. نفثه المصدور از جمله آثاری است که با توجه به ظرافت های زبانی و زبان شاعرانه، دارای مفاهیم ضمنی و لایه‌های زیرین موجود در اثر است که نشان می‌دهد کلام نسوی قابلیت تحلیل گفتمان انتقادی را دارد.پژوهش حاضر برآن است تا به شیوه‌ی توصیفی_تحلیلی،در سه لایه‌ی توصیف، تفسیر و تبیین،لایه‌های زیرین و پنهان متن یعنی وضعیت قدرت و ایدئولوژی درعصر مغول را بررسی کند تا با کنارهم گذاشتن ایدئولوژی‌های مختلف درمتن به آشنایی زدایی انتقادی و رهیافتی نو در این حوزه دست یابد.یافتههای پژوهش حاکی از آن است، با وجود آنکه در روساخت نفثه المصدور گفتمان جبر، گله و شکایت از روزگار و استبداد و غارتگری مغولان بیداد می کند اما در ژرف ساخت و اندیشه‌ی زیدری، گفتمان جبر و خیانت کارگزاران حکومتی و طبقه‌ی فرودست بیش از استبداد و جبراندیشی الویت دارد.

A Critical Look at Nafsat al-MasdoorFrom the perspective of Norman Fairclough’s discourse analysis

Critical discourse analysis is a novel approach to discourse analysis and a type of discourse research based on a sociological aspect. As the word ‘critical’ implies, such an analysis is focused on issues of power, dominance, inequality, reproduction, and resistance against the power of texts. The discourse analysis of Norman Fairclough is a prominent theory in this area, which describes, interprets, and explains construction within the framework of language, as well as the discovery of ideological and political characteristics, applications of language, and reproduction of power relations. Nafsah alMasdoor is a literary work with implicit concepts and underlying layers in addition to a poetic language and language subtleties, which indicates that the Nasavy language has critical discourse analysis capabilities. This descriptiveanalytical study aimed to evaluate the underlying and hidden layers of the text (i.e., state of power and ideology in the Mongol era) on descriptive, interpretive, and explanatory levels, such that critical defamiliarization would be established by juxtaposing various ideologies within the text to develop a new approach in this regard. While the discourse of predestination, which is based on complaining about the times, tyranny, and looting of the Mongols, varies at the surface of Nafsah alMasdoor, Zaidari thoughts, discourse of predestination, and the betrayal of government agents and the lower class are prioritized over tyranny and determinism in the underlying layers of this work.