نظریۀ سیاسی استبداد منوّر در ادبیات پس از مشروطه (از 1285 ه.ش. تا 1310 ه.ش.)

هر چند که نظام مشروطه، با هدف جبران عقب‌ماندگی، اصلاح امور و پیشرفت و اعتلای کشور در سطح جهانی، در سال 1285 ه.ش. استقرار یافت، اما دیری نپایید که با شکست مواجه شد و کشور را در هرج و مرج، آشوب سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بی‌سابقه‌ای فرو برد. در این شرایط بود که روشنفکران ایرانی تنها راه برون رفت از بحران‌های پی در پی را در روی کار آمدن «دولت مقتدر ملی/ استبداد منور» دیدند. آنان از طرح این اندیشه دو هدف را دنبال می‌کردند: نخست آنکه با روی کار آمدن دولت مقتدر، ایران بتواند شکوه گذشتۀ خود را باز یابد؛ دوم آنکه در سایۀ دولت مقتدر، اصلاحات اساسی در جهت تجدد و پیشرفت کشور صورت گیرد و جایگاه آن در جهان اعتلا یابد. در این مقاله، نگارنده بر آن بوده است تا با کندوکاو در ادبیات آن روزگار، گرایش برخی از شاعران و نویسندگان ایرانی را به استبداد منور/ دولت مقتدر ملی با هدف بازگرداندن ایران به شکوه باستانی خود و نیل به تجدد نشان دهد. آنچه از این پژوهش حاصل شد آن بود که گرایش به استبداد منور به چهار صورت در ادبیات این دوره نمود یافته است: 1. ابراز نگرانی از نابسامانی‌های پس از مشروطه. 2. انتقاد از تحقق نیافتن شعارها و اهداف مشروطه‌خواهان. 3. آرزوی برآمدن حکومت مقتدر برای سامان دادن به امور کشور. 4. ناسیونالیسم.

The political theory of Enlightened tyranny, in post-constitutional literature

The constitutional system in 1285 A.H. established, and it’s aim was compensating for the backwardness, reforming the affairs and the progress and promotion of the country in the world but it soon failed, plunging the country into unprecedented political, economic, and social chaos. It was under these circumstances Iranian intellectuals realized the only way out of successive crises was the establishment of a &powerful enlightened tyranny.& They pursued two goals from this idea: first, that with the coming to power of a powerful government, Iran could regain its past glory; Secondly, in powerful government, fundamental reforms should be carried out in order to modernize and develop the country and raise its position in the world. In this article, the author intends to explore the literature of the time, the tendency of some Iranian poets and writers to enlighten tyranny / powerful national government with the aim of restoring Iran to its ancient glory and achieving modernity. The question raised in this article is how and in what way is the tendency towards enlightened tyranny (as a political approach) reflected in postconstitutional literature (from 1285 A.D. to 1310 A.H.)? The result of this research was that the tendency towards enlightened tyranny has been manifested in four ways in the literature of this period: 1. Expressing concern about postconstitutional unrest. 2. Criticism of the failure to achieve the slogans and goals of constitutionalists. 3. The desire for the emergence of a powerful government to organize the affairs of the country. 4. Nationalism.