نشانه‌شناسی فرهنگی هستۀ بنیادین «هزار و یک شب» بر اساس متون هم‌ریخت

«هزار و یک شب» از رستۀ جامع الحکایات و متنِ تو در توی ادبیات عامیانۀ فارسی است. قصۀ بنیادین این کتاب بر پایۀ قصه‌گویی «شهرزاد» شکل گرفته است و بر گِرد هستۀ بنیادین، سایر قصه‌ها در کنار هم چیده شده‌اند. فضای نشانه‌ای این کتاب همسان با سایر متون هم‌ریخت فرهنگیِ ایران قدیم است. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی در متون هم‌ریخت فرهنگی، بر پایۀ نظریۀ نشانه‌شناسی فرهنگی یوری لوتمان: مطالعۀ ارتباط دوسویه و نقش‌مند میان نظام‌های نشانه‌ای متفاوت، به بررسی خاستگاه نشانه‌های فرهنگی «هزار و یک شب» و خویشاوندی آن با متون هم‌ریخت در سپهر نشانگانی ادب عامیانۀ فارسی می‌پردازد و از نشانه‌شناسی فرهنگی «هزار و یک شب» و بررسی آرای پژوهشگران «هزار و یک شب» با تکیه بر قصۀ بنیادین آن و همسانی با متون هم‌ریخت نتیجه می‌گیرد: ساختار کتاب، ترجمه، بازتولید معنا و محتوای آن در گسترۀ سپهر نشانگان فرهنگی و هویت ایرانی شکل گرفته است و «هزار و یک شب» بازتاب دهندۀ مناسبات اجتماعی فرهنگیِ بستر تولیدکنندۀ ایرانی خود است. رابطۀ «خود» ایرانی با فرهنگ «دیگری» در گفتگومندی فرهنگ‌ها شکل گرفته است.

Cultural Semiotics at the core of the tales of “One Thousand and One Nights” Based on the Isomorphic texts

One Thousand and One Nights is one of the Jameulhekayat and complicated writing in Persian folk literature which its basic tale is based on storytelling of “Shahrzad” and there’s a bunch of tales together around the core of center. This Semiosphere is a common with other historical texts of ancient Iran. This research has a descriptive analytical approach based on the same texts and Yuri Lutman’s theory of cultural semiotics: Study of bilateral and calico relationship between different sign systems, exploring the origins cultural signs and it’s consanguinity with Isomorphic texts in the semiotics of Persian folk literature. it from the Cultural semiotics of “One Thousand and One Nights” And the study of the ideas of scholars on the basis of its fundamental tale, and the similarity with the same texts concludes: Structure and translation and reproduction of meaning and its contents is shaped in the Semiosphere of cultural and Iranian identity; It reflects social and cultural ties and It is the Iranian supplier’s position; “self” Iranian with “another”culture is shaped in the discourse of cultures.