بررسی جایگاه و کارکرد تقابلی دو واژه‌ی «شهر» و «روستا» در ادبیات کلاسیک فارسی

بازتابِ دو واژه‌ی «شهر» و «روستا» در ادبیات کلاسیک فارسی نشان می‌دهد که از نظر کارکردی و ارزشی رابطه‌ی تقابلی بینِ آن‌ها وجود دارد. تصویرسازی‌های شاعران، رمزپردازی‌های عارفان و مفاهیمی که در متون ادبیِ گذشته با شهر و روستا بیان شده است، همگی بر نگاهِ ارزشگذارانه‌ی متفاوت نسبت به آن‌ دو دلالت می‌کند. در این نگاه تقابلی، روستا در قطبِ منفی قرار گرفته که تمام صفاتِ مربوط به این قطب، بدان نسبت داده شده است؛ در مقابل، شهر متعلّق به قطبِ مثبت است که برای بیان مفاهیم و مضامین پسندیده به کار رفته است. در این نوشتار که موضوع آن ماهیّت بین‌رشته‌ای دارد و به ادبیات و جامعه‌شناسی مربوط می‌شود، به روش تحلیلی توضیحی مفاهیم مربوط به دو واژه‌ی «شهر» و «روستا» در آثار ادبیِ واکاوی می‌شود تا مشخّص گردد که شاعران و نویسندگان گذشته در رابطه با مساله‌ی نگاه متفاوت به شهر و روستا چه معیارها و ملاک‌هایی را در نظر داشته‌اند. دستاورد پژوهش بر این قضیه دلالت دارد که منشاء و علّت اصلی نگاهِ متفاوت به شهر و روستا در ادبیات گذشته، توجّه به تاثیر محیط بر ذهن انسان بوده که مولانا بیش از دیگران بدان پرداخته است. نقش و تاثیر عینی زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز در تصویرسازی‌ها و رمزپردازی‌هایی که با شهر و روستا صورت گرفته، به‌وضوح قابل مشاهده است.

Study of contrastive status and function of city and village in Persian Classic literature

The reflection of city and village in the Persian literature shows that the kind of viewing to these two words in the classic literature is different with the ones in the contemporary literature. The past Persian poets and writers look at the city and village in a way that is now common among the people. The images of poets, the symbols of mystics and the proverbs of people all show the different looks at the city and village. The village has the negative portrait that all indecent adjectives have been attributed to it. In contrast, the city has been regarded as a symbol of positive conceptions. But in the contemporary literature this subject is different.In this paper, our main approach is based on the study of city and village in the works of past literature. In addition to this, we will mention the portrait of city and village in the contemporary literature. The influence of cultural and social backgrounds on symbols made by city and village and the influence of environment on mind that Mowlavi has paid attention to it are result of this paper.