تحلیل زیبایی شناختی دریافت اشیاء روزمره در متون ادبی از منظر هانس روبرت یاوس

اشیاء روزمره مبنای بسیاری از تشبیهات و استعارات بدیع در ادب فارسی هستند، اشیائی که بسیاری از آنها در دنیای کنونی مهجور و نامانوس بوده و این امر سبب می گردد، به درک زیبایی شناختی شایسته از دریافت آنها، در متون ادبی نائل نگردیم. حال این پژوهش بر این فرض است که می توان با استمداد از روش بازسازی افق انتظار به معیار و ملاکی برای درک زیبایی شناختی از گستره این دریافتها دست یافت. حال در تعریف مختصر این روش باید گفت، افق انتظار در منظر هانس روبرت یاوس معیاریست که خوانندگان برای قضاوت، ارزشگذاری و تفسیر متون ادبی یک عصر به کار می‌برند و معتقد است می‌توان آن را با دستورالعملی سه مرحله‌ای بازسازی نمود. در این پژوهش برای آزمون کارآمدی این روش، افق انتظار دو ظرف روشنایی پردریافت در متون ادب فارسی (قندیل و فانوس) بازسازی گردید. بدین ترتیب که در دو مرحله نخست، به استناد متون ادبی، نمونه‌های موجود در موزه ها و یا تصاویر آنها در برخی نگاره‌ها، انتظارات واقعی مردمان از آنها، که در نقش وجوه شبه استعارات و تشبیهات ظاهر شده‌اند، را شناخته؛ و در مرحله سوم با مقایسه انتظارات واقعی از این ظروف با دریافت خلاقانه و خیال‌انگیز آنها در متون ادبی، به تحلیل زیبایی‌شناختی آنها در متون ادبی پرداخته شد. نتیجه این بازسازی‌ها نشان می‌دهد که با این روش می‌توان به تفسیر زیبایی‌شناختی بهتری نسبت به دریافت اشیاء روزمره در متون ادبی، نائل گردید.

Aesthetic Reception of everyday objects in literary texts through the Lens of Hans Robert Jauss

Everyday objects are the basis of many exquisite similes and metaphors in Persian literature, many of which are less well known in the modern world and this leads us to fail to grasp the proper aesthetic of their reception in literary texts. The present study assumes that a criterion can be reached by reconstructing the expectation horizon for the aesthetics of everyday objects in literary texts. Now, in a brief explanation of this approach, the horizon of expectation in Hans Robert Jauss’s perspective is a measure that readers use to judge, evaluate, and interpret literary texts of age and believes that it can be reconstructed with a threestep instruction. In this research, to test the effectiveness of this method, the expectation horizon of two illuminated light containers in Persian literature (Qandil and Lantern) was reconstructed.Thus, in the first two stages, based on literary texts, specimens in museums, or their images in some paintings, they recognized the real expectations of the people who appeared in the form of metaphors and similes, and in the third stage. By comparing the actual expectations of these dishes with their imaginative and creative reception in the literary texts, their aesthetic analysis in the literary texts was investigated. The result of these reconstructions shows that this method can achieve a better aesthetic interpretation than the everyday objects in literary texts.