معرفی کهن الگوی «موبد» و بررسی نقش آن در رفتار و آثار برخی علمای ایرانی دوره میانه اسلامی

کهن الگوها به عنوان شاخص‌هایی از روان شناسی تحلیلی می‌توانند در تحلیل‌های ژرفانگر تاریخی موثر باشند. در پژوهش حاضر ضمن تعریف کهن الگوها و معرفی کهن الگوهای بومی و مشخصاً کهن الگوی موبد نقش این استعدادهای روانی در واکنش‌های علما نسبت به رویدادهای جاری (اعم از سیاسی، اجتماعی و فرهنگی) در دوره میانه اسلامی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. پرسش اصلی این است که به چه مصداقی علمای اسلام در جغرافیای فرهنگی ایران از پدیده نامبرده متاثر بوده‌اند؟ پاسخ به این پرسش در تعلیل و تحلیل برخی از رفتارهای علما در عرصه اجتماعی، فرهنگی و حتی فردی مثمر ثمر است. یافته‌های تحقیق حاکی از وجه تمایزی است که حول رجعت به اندیشه‌های کهن دینی می ‌گردد و به طور ملموسی در سیره علمای اسلام از قوه به فعل می‌رسیده است.بنا بر ماهیت موضوع،روش تحقیق در پژوهش حاضر، تحلیلی است.

An introduction toMobad Archetype and its Role in some Iranian Scholars’ behavior during Middle Islamic Era

Archetypes as indicators of analytic psychology can be effective in indepth historical analysis. In this research, after defining the archetypes and introducing the local and Mobad archetypes, the role of such psychological talents in ulama’s response to the events (political, social and cultural) occurred during the Middle Islamic era were examined. The main question is as follows: To what extent have the scholars of Islam in the cultural geography of Iran been affected by such archetypes? The question can be answered through determining and analyzing some behaviors of the ulama in the social, cultural, and even individual fields. The research findings indicate a distinction focusing on the return to the old religious ideas potentially possessed by Islamic scholars. According to the nature of the subject, an analytical method was adopted in this study.