بازتاب انواع صورت‌های فلکی در هنر سفال‌گری دوران اسلامی تا دوره صفوی و تطبیق آن‌ها با نمونه‌های موجود در کتاب صورالکواکب عبدالرحمن صوفی

تحقیق پیشِ رو، به بررسی بازتاب انواع صورتهای فلکی از جمله نقوش دایره البروج بر روی سفالینه های دوران اسلامی ایران از سده های اولیه اسلامی تا اوایل دوره صفوی می پردازد. هدف تحقیق شناسایی و طبقه بندی کلی انواع مختلف نقوش مرتبط با مفاهیم نجومی در این سفالینه ها و مقایسه آنها با نمونه های موجود در یکی از مهمترین کتب تخصصی علم نجوم می باشد. مهمترین پرسشهای تحقیق عبارتند از: 1- انواع صورتهای فلکی که بر روی سفالینه های دوران اسلامی ایران نقش بسته اند؛ کدامند و دارای چه ویژگیهایی می باشند؟ 2- صورتهای فلکی مزبور تا چه میزان با نمونه های موجود در کتاب صورالکواکب عبدالرحمن صوفی انطباق دارند؟ روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و رویکرد آن تطبیقی است. گردآوری اطلاعات بر اسناد و مدارک کتابخانه ای و مشاهدات، متکی است و روش تحلیل داده ها کیفی می باشد. جامعه آماری تحقیق متشکل از یازده نمونه شاخص سفالینه دوران اسلامی حاوی نقوش صور فلکی است. بنابر یافته‌های تحقیق، صورتهای فلکی روی سفالینه های اسلامی از تنوع گسترده ای برخوردارند و با توجه به تمرکز بیشتر سفالگران بر ملاکهای تزیینی، کاملا منطبق با نمونه های نسخ خطی علم نجوم ترسیم نشده اند بلکه بعضا به اقتضای سلیقه هنرمند، تغییراتی در آنها صورت گرفته است.روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و رویکرد آن تطبیقی است. گردآوری اطلاعات براسناد ومدارک کتابخانه ای و مشاهدات، متکی است و روش تحلیل داده ها کیفی است. جامعه آماری تحقیق متشکل از یازده نمونه شاخص سفالینه دوران اسلامی حاوی نقوش صور فلکی است.

Title: Reflection of constellations motifs on Islamic pottery of Iran until safavid period in compliance with old version of the book of SOVAROLKAVAKIB

Designs over Islamic pottery are among the most beautiful and yet so full of mystery decorative motifs of Islamic art that represent various aspects of past people's lives. Interpretation of Meanings and Concepts behind these seemingly ordinary motifs requires knowledge from various sources that influence their use, including mysticism, astronomy, literature, etc. The important point in the interpretation of these motifs is attention to the lack of purely decorative or aesthetic use of motifs. The present study is an attempt to establish a connection with some of these beautiful designs and decipher their meaning. As we know astronomy had importance for various religious and nonreligious reasons in the Islamic period and obviously potters couldn't ignore that for attracting more customers and were encouraged to applicate astronomical signs. Obviously identification of different kinds of theses motifs can show us condition and amount of relation between pottery art with other life aspects of people especially scientific or even superstition. In this way main decorative characteristics and most important factors of application and concepts of astronomical motifs especially individual constellations in many of typical potteries with these motifs from early Islamic period until Safavid period, has discussed and analyzed. Research Method for achieving these aims is a combination of historical, descriptive and comparative methods. In firt step, typical examples of Islamic pottery wares with constellations motifs has been selected from different books or museums and after detecting their period of making and method of decoration, their astronomical concepts have compared with astronomical designs of book of Sovar Alkavakib Alsufi. Towards the important findings of the research, constellations motifs over the Islamic potteries aren’t completely similar to constellations examples of astronomy books. Also animal and human symbols of asterism especially female kind in human symbols had more application toward to its further decorative nature.