مطالعۀ تطبیقی نقوش گچبری ‌های مکشوفه از شهر تاریخی دره‌ شهر با نمونه‌ های مسجد جامع نایین

شهر تاریخی دره شهر در جنوب غرب استان ایلام واقع شده است که تاریخ ساخت آن به قرن دوم هجری برمی گردد. از مهم‌ترین یافته های باستان‌شناسی این شهر تزیینات گچبری آن است که به‌لحاظ زیبایی بصری، ترکیب‌بندی نقوش و کاربرد نقوش گیاهی و هندسی از نمونه های کم‌نظیر این هنر در صدر اسلام به حساب می‌آیند. این گچبری ها پلی ارتباطی در انتقال دستاوردهای هنری دوران ساسانی به دوران اسلامی به‌شمار می‌روند. هدف این مقاله شناخت و بررسی نقوش این گچبری‌ها و مقایسۀ تطبیقی آنها با نمونه های مسجدجامع نایین برای پاسخ‌گویی به این سوالات است: نکات مشترک گچبری‌های این دو بنا کدام است؟ تاثیر گذاری و تاثیر پذیری نقوش گچبری های دره‌شهر و مسجدجامع نایین از هم چگونه بوده است؟ تقدم و تاخر ساخت این گچبری های نسبت به هم چگونه است؟ نتایج نشان می‌دهد اشتراکات زیادی بین گچبری‌های این دو در زمینه نقوش گیاهی و هندسی، ترکیب بندی نقوش و انواع گره‌ها وجود دارد. استفاده از پلاک های گچی با نقش مایه‌های گیاهی متاثر از هنر ساسانی در دره شهر و بهره گیری از کتیبه های گچی در مسجدجامع نائین نشان دهنده اینست که گچبری‌های دره شهر به لحاظ تاریخ ساخت قدیمی تر از نمونه‌های نایین هستند. سازندگان این گچبری ها با ریختن عناصر هنر ساسانی در قالب سنن اسلامی شیوه ای نو برای تزیینات گچبری بوجود آورده‌اند. روش تحقیق مقایسۀ توصیفی–تطبیقی است که بر پایۀ مطالعات کتابخانه ای انجام گرفته است.

Comparative study the Stucco decorations discovered from historical city of Dareh Shahr With examples Available in Mosque of Nain

Dareh Shahr has been located in the South West of Ilam province. Its histories establish goes back to the second century. The most important archaeological finds of it is the stucco decorations that in terms of aesthetics, composition of relief, and use of plant and geometric motifs are rare samples of this art in the early Islam. These Stuccoes are transfer Bridge of artistic achievements of the Sassanid era to the Islamic period. The aim of this article is identification and investigation of relief these Stuccoes and their comparison with samples of Nain Mosque to answer the following questions: What are the common relief of Stuccoes of these monuments? How Effectiveness and influences of Stucco decorations of these monuments had been? How is priority and posteriority of their Manufacturing relative to each other? The research method is comparison of descriptive and comparative that is based on library studies.   Result indicate that there is much shares between Stuccoes of these two monuments in the field of plant and geometric motifs, the composition of motifs and types of loops. Use of Stucco plaques with plant motifs affected of Sassanid art in Dareh Shahr and cornice in nain mosque indicates that Stuccoes of Dareh Shar are older than samples of Nain and Manufacturers combination of Sassanid art ingredients in template of Islamic art traditions have created a new method for Stucco decorations.