مطالعۀ تطبیقی جانوران ترکیبی در هنر هخامنشیان و آشوریان باتاکید بر نقوش برجسته و مهرها

جانوران ترکیبی موجوداتی محصول تخیلات انسانی هستند که به‌عنوان شاهکارهای هنری در قالب عناصر و تزئینات معماری، ظروف کاربردی، مهرها، زیورآلات و... ظاهر می‌شوند. هدف از این پژوهش بررسی جانوران ترکیبی به‌عنوان نمادهایی از دو فرهنگ و تمدن فلات ایران (هخامنشیان) و بین‌النهرین (آشور) و یافتن اشتراکات و افتراقات فی­مابین آنان با رویکردی تطبیقی است. برای رسیدن به این منظور، دامنۀ گسترش این موجودات ترکیبی در آثار هنری نقوش برجسته و مهرهای هخامنشی و آشوری ازنظر شکل ظاهری و مفاهیم مرتبط با آن جست‌وجو و با یکدیگر تطبیق داده شد. در این پژوهش روش تحقیق به‌صورت توصیفی تاریخی و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات کیفی و گردآوری اطلاعات به روش اسنادی است. نتایج حاصل از این پژوهش نمایانگر وجوه اشتراک و افتراق موجودات ترکیبی در این دو تمدن است و به طور کلی می‎توان گفت که در نمایش موجودات ترکیبی دوره هخامنشی از دید جانبی و در آشوری از روش جبهه‎ای استفاده‌شده است. نمایش جانور ترکیبی با حالات انسانی مانند تمام‌قد بودن و استفاده از اندام انسانی در دوره آشور کاربرد زیادی داشته درحالی‌که در دوره هخامنشی تنها ترکیب با سر انسان دیده می‎شود. مهم‌ترین خصیصه تصاویر نمایش‌دهنده جانوران ترکیبی در هنر هخامنشی: سادگی، نظم و پرهیز از پرداختن زیاد به جزئیات است. جانوران ترکیبی در هنر هخامنشی از حس «سکون و آرامش» و «خشک و رسمی» و در دورۀ آشوری «تحرک و پویایی» و «بیان خشونت» برخوردارند و تقارن انعکاسی بارزترین ویژگی هماهنگ تصاویر جانوران ترکیبی در نقوش برجسته دوره آشور است. ازنظر مفهوم به‌کارگیری، بیشتر نمادها در فرهنگ و تمدن مردمان هر دو منطقه ریشه دارد.