کتیبه‌نگاری الوان: ویژگی‌های تاریخی و هنری کتیبه سردر مدرسه خان

مدرسه خان از معدود بناهای موجود از دوران صفویه در شیراز است. این مدرسه، که به‌همت الله‌وردی‌خان و برای فراهم‌ساختن زمینه تدریس ملاصدرا بنا شده بود، از زمان ساخت تاکنون بارها و به علل مختلف آسیب دیده و در نوبت‌های متوالی نوسازی و مرمت شده است. اقدامات حاج میرزا علی‌اکبرخان قوام‌الملک در فاصله تاریخی 1276-1279ق ازجمله مهم‌ترین تعمیرات این مدرسه در دوره قاجار بوده است و کتیبه سردر غربی به‌نوعی گزارش آن محسوب می‌شود. در این مقاله، ضمن معرفی کامل کتیبه مذکور، جنبه‌های تاریخی و هنری آن بر مبنای گردآوری کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی، و با روش تحقیق تاریخی - توصیفی بررسی شده است.کتیبه سردر مدرسه خان با قلم ثلث و شیوه کاشی هفت‌رنگ اجرا شده است. ایجاد فضای بصری نسبتاً متقارن با استفاده از «لا»های متوالی و مکرر نیز ویژگی خاص ترکیب خط این کتیبه به‌شمار می‌رود. در عین حال، شیوه آرایش و رنگ‌گذاری بر این کتیبه یکی از بدیع‌ترین نمونه‌های کتیبه‌نگاری در معماری اسلامی را نشان می‌دهد. این شیوه در این مقاله با عنوان «کتیبه‌نگاری الوان» معرفی شده است و مشخصه اصلی آن استفاده نامتعارف اما سنجیده از لکه‌ها و سایه‌های رنگی در سطوح کتیبه است.