شیوه‌های اجرایی و سیر تحولات تزیینات گچی معماری ایران در قرون هفتم تا نهم هجری قمری

قرون هفتم تا نهم هجری قمری از دوره‌های مهم تاریخ هنر ایران است که در آن بسیاری از هنرها به پشتوانه دوران قبل از خود (سلجوقیان و خوارزمشاهیان) دستخوش تحولات چشمگیری شده‌اند. یکی از هنرهایی که در این دوره بسیار مورد توجه بوده، هنر گچبری است که آثار بسیار زیادی از آن به جای مانده است. استفاده از گچ در تزیینات معماری این قرون به سرحد کمال رسیده و با برجستگی بیشتر و طرح‌های پیچیده‌تر اجرا شده است. در راستای شناسایی شیوه‌های اجرایی تزیینات گچی این دوران و تحولات و تغییرات صورت گرفته در آن‌ها، از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی و از روش توصیفی- تحلیلی تعدادی از نمونه‌های موجود مورد بررسی قرار گرفتند. ساخت محراب‌های گچی با برجستگی زیاد نقوش در ابتدای قرن هفتم و تزیینات گچی کم برجسته در اواخر قرن هشتم هجری قمری موجب تحولی بزرگ در این هنر و خلق شاهکارهایی عظیم در این دوره شده است. تزیینات گچی این قرون از دو طریق «میزان برجستگی» و «شیوه شکل‌دهی» قابل دسته‌بندی هستند. بطور کلی شیوه‌های تزیینی گچی این قرون شامل یازده مورد می‌شود که از بین آنها تکنیک‌های گچبری برجسته و مشبک و گچ‌کاری وصله‌ای، طلاچسبان از ویژگیهای خاص گچ‌کاری قرون هفتم تا نهم هجری قمری هستند.