پژوهشی در شیوه‌های ساخت و مضامین مکتب فلزکاری موصل مطالعه موردی: صندوقچه و شمعدان بدرالدین لولو

مکتب فلزکاری موصل یکی از فعال‌ترین و برجسته‌ترین مکاتب فلزکاری در دوره اسلامی هم‌زمان با اواخر دوره سلجوقی و دوره ایلخانی است. به دلیل جایگاه ویژه هنر فلزکاری دوران اسلامی و جایگاه خاص مکتب فلزکاری موصل، پژوهش در مکتب فلزکاری موصل بر اساس شیوه‌ها و فنون ساخت و تزیین شکل‌ها و شکل زیباشناختی آثار ضروری به نظر می‌رسد. ازاین‌رو، این مقاله درصدد تبیین ویژگی‌های مکتب فلزکاری، فنون ‌ساخت و تزیینات و مفاهیم آثارفلزی موصل است و به بررسی و تحلیل دو نمونه از آثار ساخته‌شده در این مکتب، یعنی صندوقچه و شمعدان بدرالدین لولو، می‌پردازد. بنا به یافته‌های این پژوهش، مضمون «شخصی نشسته با هلال ماه در دست» یکی از ویژگی‌های خاص تزیین در مکتب فلزکاری موصل است. این نکته که نقوش و مضامین تزیینی آثار فلزی موصل نمودی از استمرار تجارب هنرمندان ایرانی‌ـ‌اسلامی با هویتی نوگراست حاکی از آن است که هنرهای سنتی همواره با تاریخمندی توام با نوآوری که به سنتی تازه مبدل می‌شود به کمال و توسعه هنر دست یازیده‌اند. تزیینات به‌کاررفته در فلزکاری موصل عبارت‌اند از: تزیینات جانوری (انسانی، حیوانی، پرندگان) و تزیینات کتیبه‌ای با خط نسخ و کوفی. در زمینه شیوه ساخت آثار فلزی در شهر موصل، همان روش‌های متداول در زمان ساسانیان دنبال شد. این شیوه ساخت که عمدتاً روش ریختگری و قالب‌گیری بود به‌ویژه تا دوران حکومت امرا و حاکمان محلی در موصل نظیر دوران فرمان‌روایی آل زنگی و به‌ویژه بدرالدین لولو ادامه یافت. در فلزکاری موصل برخلاف فلزکاری ایران و مصر و سوریه زمینه به‌جای نقش با مس، نقره و طلا ترصیع‌کاری شده است. این مقاله به‌روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات آن به‌صورت کتابخانه‌ای است.