مطالعه و بررسی نسخه‌های خطی قرآن به کتابت بانوان دوره قاجار

در بررسی‌های تاریخ معاصر ایران در عهد قاجار، نقش زنان در عرصه‌های اجتماعی و هنری کمتر مطالعه شده است. دراین‌خصوص، در منابع دست‌اول مطلب چندانی ذکر نشده است، زیرا اکثر تاریخ‌نویسان همت خود را وقف شرح حوادث سیاسی یا شیوه زندگی شاهان و رجال ‌کرده و در لابه‌لای تالیفات خود به‌صورت پراکنده و غیرمستقیم به مسایل اجتماعی و هنری زنان اشاره ‌کرده‌اند. این مقاله، ضمن بررسی شرایط اجتماعی و زندگی زنان دربار قاجار، فعالیت‌های هنری ایشان را به‌ویژه در حوزه کتابت قرآن کریم مطالعه می‌کند و به معرفی ویژگی‌های هنری نسخه‌های قرآن کریم می‌پردازد. مقاله حاضر از نوع تاریخی‌ـ‌‌توصیفی و روش گرد‌آوری اطلاعات آن از نوع اسنادی است. تصاویر مربوط‌به قرآن‌های مذکور از موزه‌های مربوط‌به کاخ گلستان، کتابخانه ملی ایران، آستان قدس رضوی و آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) فراهم آمده است. نتیجه بررسی نشان می‌دهد که، به‌رغم کمبود منابع مکتوب درباره زنان دربار قاجار، نقش آن‌ها در فعالیت‌های اجتماعی به‌ویژه مذهبی و هنری محدود نبوده است و در کتابت قرآن کریم و خوشنویسی با توانمندی شایسته آثار نفیسی بر جای گذاشته‌اند.