سفال منقوش گلابه ای (انواع، گستردگی، تاریخ گذاری)
|
|
|
|
|
نویسنده
|
عطایی مرتضی ,موسوی حاجی سیدرسول ,کولابادی راحله
|
منبع
|
نگره - 1391 - دوره : 7 - شماره : 23 - صفحه:70 -87
|
چکیده
|
حدود دو سده پس از ظهور اسلام، تولید سفال در سرتاسر سرزمینهای اسلامی بهتدریج دستخوش تغییراتی شگرف شد. در سرزمینهای شرقی اسلام این تحولات همزمان با آغاز نهضتها و جنبشهای ایرانی و تاسیس سلسلههای مستقل مانند طاهریان و سامانیان صورت پذیرفت. مهمترین سهم هنرمندان سامانی در ساخت سفالهای اسلامی ابداع و تکامل سفالهای منقوش گلابهای است. این سفالینهها با الگوهای تزیینی متنوعی همچون نقوش تجریدی، هندسی، گیاهی، پیکرهای و خوشنویسی، در عین تاثیرپذیری از هنر ساسانی، سفالگری چین و سفالگری عباسی، ارایه?دهنده نمونههای هنری نوآورانه، ممتاز و منحصربهفردی در تاریخ سفالگری دوران اسلامیاند. شواهد باستانشناسی، درحالیکه نیشابور و افراسیاب (سمرقند قدیم) را مراکز اصلی تولید زیباترین نمونههای منقوش گلابهای معرفی میکنند، مناطقی وسیع شامل آسیای مرکزی، خراسان بزرگ، سیستان، بخشی از سواحل جنوبی دریای خزر و کرمان را بهعنوان محدوده گسترش سفال منقوش گلابهای نشان میدهند، گسترهای که هیچگاه بهطور جدی به مناطق مرکزی و غربی ایران کشیده نشد. تولید وسیع اینگونه از سفالها در سومین سده هجری آغاز شد و در سده چهارم هجری به اوج رسید، اما در سده پنجم هجری با رواج خمیر سنگ در ساخت بدنه سفال، استفاده از لعاب قلیایی و نیز انتقال مراکز سیاسی و فرهنگی و هنری از شرق به مناطق مرکزی ایران، تولید اینگونه از سفالها با افت کیفی و کمی فراوانی مواجه شد، به کارگاههای محلی محدود شد و بهتدریج به دست فراموشی سپرده شد. روش این پژوهش توصیفیـتحلیلی است و گردآوری اطلاعات آن بهشیوه اِسنادی انجام شده است و اهدافی همچون گونهشناسی، شناسایی مناطق گسترش و دستیابی به تاریخگذاری مشخص برای اینگونه از سفالها را دنبال میکند.
|
کلیدواژه
|
سفال اسلامی ,سامانیان ,سفال منقوش گلابه ای ,انواع ,گستردگی ,گاهنگاری
|
آدرس
|
|
پست الکترونیکی
|
rahele_koulabadi@yahoo.com
|
|
|
|
|