مطالعه تطبیقی الگوی ساختاری مشابه در الواح چوبی سده‌های چهارم و پنجم هجری (مورد پژوهی: الواح چوبی موجود در موزه تخت جمشید شیراز، مجموعه رابنو، موزه عربی قاهره با تاریخ 363 ه.ق و موزه ملی ایران با تاریخ 520 ه.ق)

امروزه چند لوح چوبی متعلق به مزار امام علی(ع) که به دستور عضد الدوله دیلمی ساخته شد(363 ه.ق) در موزه‌­های جهان نگهداری می­‌شود؛ اما یک لوح چوبی دیگر مربوط به همین دوره که در موزه تخت جمشید شیراز وجود دارد، دارای الگوی مشترک در ساختار و کتیبه­‌هایی با مضمون مشابه با این آثار می‌­باشد و حاوی محتوای شیعی توام با حمایت او هستند. علاوه بر این آثار، یک لوح چوبی با تاریخ ساخت 520 ه.ق در موزه ملی ایران وجود دارد که دارای اشتراکاتی با آثار مورداشاره است. هدف از انجام این پژوهش بررسی اصول الگوی ساختاری و کتیبه‌­های این آثار و تطبیق آن‌ها با یکدیگر است. سوالات هم عبارت‌اند از:1. این آثار چوبی دارای چه ساختاری در طراحی و کتیبه‌­ها هستند؟ 2. اصول ساختاری طراحی و کتیبه­‌های این آثار تا چه اندازه به هم شباهت دارند؟ روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با رویکرد تطبیقی می‌باشد و شیوه جمع­‌آوری اطلاعات کتابخانه‌­ای، اسنادی و میدانی با استفاده از ابزار فیش و عکاسی است. روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات کیفی است. نتایج نشان داد آثار چوبی نام‌برده ازنظر ساختار و ترکیب­‌بندی از الگوی مشترک پیروی می­‌کنند و ترکیب­‌بندی آن‌ها به شکل محرابی است. در تمامی آثار موردبررسی از نقوش گیاهی برگرفته از دوران ساسانی استفاده‌شده است. همچنین کتیبه‌­هایی به خط کوفی ساده با مضامین و طراحی مشابه وجود دارد. سبک و متن کتیبه‌های الواح چوبی موردبررسی را می‌توان با تاریخ مشابه در لوح چوبی موجود در موزه ملی ایران با تاریخ متاخرتر مشاهده کرد که نشان‌دهنده ادامه و حفظ سبک حکاکی روی چوب توسط هنرمندان است. بیشترین وجه اشتراک در لوح چوبی موجود در موزه تخت جمشید شیراز و لوح چوبی موجود در مجموعه رابنو دیده می‌­شود و تنها وجه افتراق آن‌ها استفاده از کتیبه‌­های بیشتر در لوح چوبی مجموعه رابنو است. با توجه به متن مشترک کتیبه الواح چوبی متعلق به مزار امام علی(ع) با لوح چوبی موجود در موزه تخت جمشید شیراز، می­‌توان نتیجه گرفت که لوح چوبی موزه تخت جمشید هم جزئی از همان مجموعه ارزشمند است.

a comparative study of the similar structural pattern in the wooden panels of the fourth and the fifth centuries ah (case study: wooden panels in the persepolis museum of shiraz, rabenou collection, cairo arab museum with the date of 363 ah and the national museum of iran with the date of 520 ah)

justice is one of the main issues of iranshahri political thought and a universal concept. in iranshahri’s thought, justice is the explanation of a political situation based on which the social order coincides with the cosmic order. this idea of justice as the establisher of social order is the main function of kings. regulating the relationship between the king and the subjects was one of the most important issues of justice. but, the realization of this function required the benefit of the iranian race and recognition of the sacred cosmic order by the king. after this recognition, the king acquiring the wisdom of the just king could be possible. acquiring this knowledge was possible only through the education of the king by the wise minister. also, for the continuation of the political system, it was mandatory for the successor of the king, to be trained by a wise minister. therefore, the role of the wise minister as well as his method of andarzname was important. andarzaname was an instructive expression of political wisdom in the context of the story and includes an important aspect of the history of iranian thought. the aesthetic requirements of the andraznamei method shape many artistic and literary works of iran.