پژوهشی بر شناخت گونه‌ها و نشانه‌های تصویری سنگ‌قبرهای گورستان‌های تاریخی روستای سمغان(استان فارس)

گورستان‌ها‌، تجلی‌گاه فرهنگ، باور و آداب دینی مردمان بومی هر منطقه است. گورستان‌های‌ تاریخی سمغان، از توابع شهرستان کوه چنار، نمونه‌ مهمی از این منظر است. سنگ‌قبرهای تاریخی گورستان‌های این روستا، با توجه به کالبد و نشانه‌های تصویری آن؛ مظهری از هنر و فرهنگ کهن روستای مذکور است. لذا پژوهش حاضر از طریق بررسی کالبد و نقوش تزئینی سنگ قبور تاریخی سمغان با هدف دست‌یابی به ریشه‌های فرهنگی‌ و هنری آن، تدوین‌شده است. سوالات تحقیق عبارت‌اند از 1. سنگ‌قبرهای تاریخی روستای سمغان به چندگونه تقسیم‌شده است؟ 2. کالبد و عناصر تزئینی سنگ‌قبرهای تاریخی روستای سمغان تحت تاثیر چه عواملی شکل‌گرفته‌اند؟ تحقیق حاضر با روش تحلیلی- توصیفی انجام‌شده و داده‌های تحقیق از روش‌های پیمایشی و کتابخانه‌ای به‌دست‌آمده است. از بین نمونه‌های موجود، 24 موردی که قابلیت خوانش متن و بررسی تصویر آن ممکن بوده؛ موردمطالعه قرارگرفته است. نتایج مطالعه نشان داد سنگ‌قبرهای تاریخی روستای سمغان با توجه به جایگاه اجتماعی متوفی، در پنج دسته تندیس‌وار، لوحه‌ای، صندوقچه‌ای، گهواره‌ای مطبق و محرابی شکل‌گرفته‌اند که گونه‌های تندیس‌وار، گهواره‌ای و محرابی از مفاهیم دینی-آیینی نیز تاثیر گرفته‌اند. همچنین این آثار، حاوی کتیبه‌ها و نقوش تزئینی متنوعی هستند که ریشه در آداب آیین‌های کهن، سنت‌های دینی و به‌طور ویژه سنن دین اسلام، خصوصیات فردی متوفی، مفاهیم زندگی پس از مرگ دارند و تبلوری از مسائل عقیدتی، فرهنگی و مذهبی حاکم بر زمان خود هستند. در فرهنگ مردمان روستای سمغان علاوه بر موارد نام‌برده شده، جایگاه اجتماعی متوفی، شغل و شهرت وی بر کالبد و نقوش سنگ‌قبرها موثر بوده است.

a research on the recognition of types & motifs of the graves in historical cemeteries of somghan village (fars province)

cemeteries are a symbol of the culture, beliefs, traditions and religious rites of the people. thousands of different religious symbols and emblems have adorned graves through the ages, indicating attitudes towards death and the hereafter, membership in social organization, occupation or even ethnic identity. while many of these grave symbols have fairly simple interpretations, it is not always easy to determine their meaning and significance. this article outlines traditions that researchers have followed in conceptualizing symbols; each with its own preferred topics of study, understanding of power and social relations, and epistemology. somghan village has been selected in this research. the graves of somghan village, located in the city of koohchenar, fars, due to their significant shapes and decorations are a symbol of the historical art and culture of this region. so far, no research has been done on the history of somghan and its historical graves, and these historical and cultural resources are being destroyed without having been known and studied. only 24 specimens of these graves can be explored. hence, the authors intend to introduce and study these historical graves; to prepare this information for future study and knowledge by preparing documents and by studying them scientifically and semiotically. semiotics is a discipline, in which culture, society and natural phenomena are explored as signs. the authors treat the concept of sign, not as a fixed entity, but as a set of relational functions. semiotics explores the content of signs, their use and the formation of meanings of signs at both the level of a single sign and the broader systems and structures formed by signs. a sign is never independent of the meanings and use of other signs. semiotic analysis uses both qualitative and interpretative content analysis involving semiotic concepts and terms. therefore, with the aim of identifying the structure of religious culture and art in somghan, the authors seek to answer the questions by examining the body and decorations of graves: how many categories are there in the historical graves of somghan? what factors have influenced the physical form and decorative elements of historical graves of somghan village? this research has been done by analytical-descriptive method and based on field perceptions and library documents. the research has been done in three stages. based on the survey and case study method, library documents and analytical-descriptive methods, the authors studied the typology of different types of graves in the historical cemeteries of somghan village, then obtained the required documents for the graves by preparing a linear plan of the graves and examining their designs. finally, referring to the background and existing documents about historical cemeteries and symbols in the history of the country,s art and interviewing the residents of somghan village, they analyzed the semantics of the patterns and studied the religious, cultural and social concepts hidden in them. the data required