تحلیل و بررسی نقوش کاشی‌کاری تکیه معاون الملک کرمانشاه با استفاده از روش آزمون ناپارامتری آماری (کای اسکوئر)

از ویژگی‌های معماری دوره قاجاریه در ایران از منظر آثار هنری، همگام شدن آن‌ها با مضامین مذهبی، ادبی و اساطیری است. بنای «تکیه معاون الملک» کرمانشاه یکی از شاخص‌ترین آثار معماری دوره قاجاریه با بهره‌گیری از تزئینات کاشی‌کاری با چنین مضامینی است. این پژوهش به‌منظور تبدیل کیفیت نقوش هنری یک بنای سنتی به کمیتی قابل‌سنجش است و از منظر آماری به تحلیل معنی‌داری ارتباط بین فضاهای معماری تکیه و زمینه و رنگ غالب کاشی‌کاری موجود در آن‌ها می‌پردازد. هدف اصلی آن تعیین میزان و نوع ارتباط بین فضای معماری تکیه و زمینه نقوش، رنگ غالب و تکرارپذیری آن‌ها با استفاده از یک روش آماری معین بوده است. مهم‌ترین سوالات این پژوهش عبارت‌اند از: 1. دسته‌بندی نقوش تکیه معاون الملک کرمانشاه چگونه است؟ 2. رابطه آماری و معنی‌دار بین فضای معماری تکیه و زمینه نقوش و رنگ غالب آن‌ها چیست؟ تحقیق حاضر ازنظر نوع پژوهش، کاربردی بوده و ازنظر روش پژوهش در زمره تحقیق‌های کمی و آمار استنباطی است. ازآنجاکه نوع متغیرهای این تحقیق از نوع ناپارامتری ارزیابی است از آزمون کای اسکوئر در نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس استفاده‌شده است. در این پژوهش در ابتدا تبیین مبانی نظری و تعریف متغیرهای تحقیق با استناد به مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و به روش تحلیلی و توصیفی انجام‌شده و سپس با استفاده از مطالعات میدانی و پیمایشی، این متغیرها با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی در قالب جداول تبیین و تلخیص گردیده است. با توجه به نتایج این پژوهش و مقادیر آزمون کای اسکوئر 63.96 می توان با قاطعیت گفت بین نوع فضاها در تکیه معاون‌الملک و زمینه نقوش کاشی‌کاری‌ها رابطه معنادار و سامانمند وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون کرامر جهت نشان دادن شدت این رابطه با مقدار 0.906 نشان می‌دهد؛ که رابطه‌ای قوی و با شدت بالا بین این دو متغیر وجود دارد. همچنین بین دو متغیر زمینه و رنگ غالب نقوش کاشی‌کاری نیز با توجه به کوچک‌تر بودن از 0.05 رابطه معناداری وجود دارد که با توجه به ضریب 0.757 آزمون کرامر می ‌توان گفت شدت این رابطه نسبتاً قوی است. بر اساس سایر نتایج حاصله، بین دو متغیر نوع فضای معماری و رنگ غالب نقوش کاشی‌کاری در تکیه معاون‌الملک ارتباط قوی وجود ندارد.

analysis of kermanshah «tekyeh moavan-ol-molk» tile relief patterns by statistical nonparametric test method (chi-square)

one of the architectural features of the «qajar» period in iran in terms of works of art is their synchronization with religious, literary and mythological themes. kermanshah «tekyeh moavan-ol-molk» building is one of the most significant architectural works of the qajar period by using tile decorations with such themes. this research is in order to convert the quality of artistic designs of a traditional building into a measurable quantity. and from a statistical point of view, it analyzes the relationship between the architectural spaces of the tekyeh and the dominant background and color of the tiling in them. and its main purpose was to determine the amount and type of relationship between the architectural space of the support and the background of the designs, their dominant color and reproducibility using a certain statistical method. the most important questions in this research is: what is the classification of the motifs on the tekyeh? 2- what is the statistically significant relationship between the architectural space of tekyeh and the background of their dominant designs and colors? because the type of variables in this study is non-parametric. chi-square test was used in spss software. research method: the present study is applied in terms of the type of research and in terms of research method is in the category of quantitative research and inferential statistics. in this study, at first, the theoretical foundations and definition of research variables were explained based on documentary and library studies and analytical and descriptive methods. then, using field and survey studies, these variables have been explained and summarized in the form of tables using analytical and descriptive methods. statistical population: the statistical population of this research is one of the tile motifs of the tekyeh and the volume of samples has been determined as 26 samples using morgan table. after determining the sample size, and in the next step, the appropriate statistical test was selected to approach the research objectives. based on the architectural space of the support and the background of the designs, the predominant color of the designs are considered as the main variables of the research. and the significance of the relationship between them has been analyzed. since it seems that the relationship between the variables of this research is non systematic and this relationship is evaluated as non-parametric. therefore, in order to achieve the objectives of the research, chi-square test has been used. in this study, chi-square test was used to analyze the data. the chi-square test is a valid statistical test. by which it can be found out whether there is a systematic relationship between two variables or not? chi-square test is usually used for relationships. that both variables are nonparametric. (unless one variable is nominal and the other is interval). there is a direct relationship between chi-square value and the significance of the relationship between the two variables. that is, the larger the chi-square value, the greater the likelihood of a relationship between the two variables. conversely, a small amount of chi-square means a weak relationship or no relationship between the two variables.