تحلیل بیش ‌متنی روابط دین و اسطوره در نقاشی شکار بهرام گور

نقوش «شکار بهرام گور» دارای مضامین و جوهره «دینی» و «اسطوره‌ای» در «نقاشی ایرانی» است و علی‌رغم وجود پژوهش‌های متعدد در خصوص نقاشی‌های مرتبط با شکارگری بهرام گور، آثار یادشده تاکنون از دریچه امکان بازنمایی مفاهیم دینی و باورهای اسطوره‌ای کمتر موردتوجه و بررسی قرارگرفته‌اند. هدف از انجام پژوهش حاضر، پر کردن خلا مطالعاتی موجود و فهم چیستی و چگونگی روابط دین‌ و اسطوره با آثار نقاشی منتخب است. پرسش‌های پژوهش عبارت‌اند از 1. شکل روابط ممکن در «مفاهیم دینی و باورهای اسطوره‌ای» به‌عنوان پیش متن، با «نقوش شکار بهرام گور» در «نقاشی ایرانی» به‌عنوان «متن‌های نهایی» چگونه است؟ 2. کدام‌یک از پیش متن‌های ممکن، دینی و یا اسطوره‌ای تاثیرات و جایگاه مهم‌تری در شکل‌گیری و غنای درون‌مایه آثار نقاشی با موضوع شکارگری بهرام گور داشته‌اند؟ در این پژوهش با تکیه‌بر روش توصیفی و با استفاده از رویکرد «بیش ‌متنیت»، صرفاً به تحلیل جایگاه موارد «دین و اسطوره» در محتوای آثار منتخب پرداخته‌شده است. همچنین گردآوری داده‌ها با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای، اسنادی و نیز مطالعه بصری آثار نقاشی منتخب، صورت گرفته است. ترکیب هفت اثر منتخب، شامل دو اثر برگرفته از شاهنامه فردوسی، دو اثر برگرفته از هفت‌پیکر نظامی، یک اثر از تاریخ بلعمی، یک اثر از کلیات امیر علیشیر نوایی و یک اثر با منبع نامشخص است. بررسی‌ها نشان داد دین و اسطوره در یک رابطه موثر «بیش متنی»، شکل‌گیری نقوش اولیه شکارگری بهرام گور در دوره ساسانی و سپس بازتولید و تداوم حضور این نقوش در نقاشی ایرانی را در پی داشته‌اند. در این حالت در بستر روابط بیش متنی و بینامتنی، شرایط موجود به سمت دگرگونگی (تغییر) در پیش متن‌های دینی و اسطوره‌ای متمایل بوده است. همچنین دین در مفاهیم و کلیات و اسطوره در صورت و جزئیات آثار نقاشی و در مواردی با هم‌پوشانی، موجبات ارتقاء کیفی آثار را فراهم ساخته‌اند.

hypertext analysis of the relationship between religion and myth in bahram gur’s hunting painting

the hunting motifs of bahram gur>s painting are considered as the themes with «religious» and «mythical» essence in «iranian painting». despite numerous researches on paintings related to bahram gur>s hunting, these works have so far been less studied in terms of the possibility of representing religious concepts and mythical beliefs. these works are mainly based on literary texts related to the islamic period, especially «ferdowsi>s two narrations» in «shahnameh» and nezami in «haft peykar» and some lesser-known sources. these sources have narrated events related to «bahram gur» in the context of history, but not exactly in accordance with historical facts. the reason for this is the influence of the literary texts of the islamic period on the literary features and sassanid historiography, that is, «mixing with iranian myths and legends and magnifying the heroism». this means that the efforts made in the historical and literary texts of this period can also include an indispensable part of life and events related to bahram gur. therefore, it is expected that in illustrating the works of the «painting in question», in addition to historical narratives in related events, the manifestation of his religious aspects and myths in the structure (form and content) can be observed and followed in a more specific way. therefore, the research has been done with the purpose of filling the gap of existing studies and giving insight into the relationship between the religion and myth with the selected paintings. the research questions are: 1.what is the relationship between «religious concepts and mythical beliefs» as a pretext, with «hunting motifs of bahram gur» in «iranian painting» as the «final texts». 2. which of the possible pretexts, religious or mythical, had a more important influence and place in the formation and richness of the theme of bahram gur>s paintings? in this research, relying on the descriptive method using the «hypertextual» approach, the position of «religion and myth» in the content of selected works has been analyzed. data collection was also done using library studies, documents and visual study of selected paintings. the combination of seven selected works in the present study includes: two works taken from shahnameh by ferdowsi, two works taken from «seven figures» by nezami,