شناسایی و تبیین ماهیت شر در نگاره‌های فالنامه درسدن بر اساس آراء ملاصدرا

مسئلهٔ  خیر و شر یکی از بحث های عمیق فلسفه و کلام است که در دوران‌ مختلف تاریخ، تفکر و ذهن اندیشمندان غرب و شرق را به خود معطوف داشته‌است. در این میان فلاسفه اسلامی به ویژه حکمای صدرایی با نگاهی عقلی و مستدل، رنج‌ها و شرور مطرح در جهان هستی را مورد مطالعه قرار‌داده و به تبیین حقیقت و ماهیت آن پرداخته‌اند. ملاصدرا ضمن روی آوردن به تعریف مصداقی از شر و تقسیم مصادیق شر به طبیعی، اخلاقی، عاطفی و مابعدالطبیعی به تشریح ماهیت آن پرداخته و برای آن چهار قِسم در نظر گرفته‌است: امور عدمی، شر ادراکی، شر اخلاقی و مبادی شر اخلاقی. پژوهش حاضر با ماهیتی توصیفی- تحلیلی نگاهی دارد به تشخیص ماهیت شر در نگاره‌های فالنامهٔ تهماسبی نسخهٔ درسدن. بر این اساس پس از مطالعات کتابخانه‌ای برای شناخت مسئلهٔ شر و ویژگی‌های آن، انواع ماهیت مطرح شده توسط ملاصدرا برشمرده و ضمن مشاهدهٔ آثار به یافتن نگاره‌هایی با موضوع شر در فالنامهٔ نسخهٔ درسدن به‌صورت هدفمند پرداخته‌می‌شود. سپس ماهیت شر که در این نگاره‌ها تصویر شده‌است، تشخیص و انواع آن‌ها بر مبنای آراء ملاصدرا تطبیق داده‌می‌شوند. این پژوهش در جستجوی یافتن پاسخ به این پرسش‌هاست: 1- ماهیت شرِ نمود یافته در نگاره‌های فالنامهٔ درسدن چه ویژگی‌هایی دارد؟ 2- ماهیت شر در نگاره‌های فالنامهٔ درسدن بر مبنای آراء صدرا چگونه قابل تحلیل است؟ یافته‌ها نشان می‌دهد تصویر شر که در فالنامهٔ درسدن نمود یافته‌است، بر مبناء انواع ماهیت برشمرده‌ شده توسط ملاصدرا یعنی امور عدمی، شر ادراکی، شر اخلاقی و مبادی شر اخلاقی قابل تطبیق است. همچنین آن قِسم از شر که به ‌حالات درونی و ادراکی انسان برمی‌گردد، نمود متفاوتی با سایر انواع آن دارد.

identifying and explaining the nature of evil in the paintings of the dresden falnama based on mulla sadra’s opinions

the issue of good and evil is one of the deep debates of philosophy and theology that has been criticized and studied in different periods of the history of thought and it has turned the minds of western and eastern philosophers. among these, islamic philosophers, especially the sadra scholars with a rational and reasoned view, have studied the sufferings and evils in the universe and have explained the truth and its nature. in response to the problem of evil, the sadr al-muta’allehin relies on the three basic principles of the originality of existence, the non-existence of evil, and the goodness system. he turned to the definition of the example of evil, and dividing the examples of evil into natural, moral, perceptual and metaphysical has explained its nature which has four parts: non-existent affairs, perceptual evil, moral evil and basic of moral evil. the battle of good and evil has long been depicted in iranian paintings, especially shahnamas, and painters have always used different visual features to distinguish evil from good. among the paintings in which the appearance of evil is often recognizable are drawings related to illustrated falnamas. this study has a descriptive-analytical nature and method, and looks at recognizing the nature of evil in the drawings of tahmasp’s falnama, dresden version. on this basis, after studying the library resources in order to identify the problem of evil and its characteristics, the types of nature proposed by mulla sadra will be addressed, and while observing the works, we will find paintings with the subject of evil in this version of the falnama. while observing the works, the paintings with the subject of evil will be purposefully found in the falnama of the dresden version.