تفکیک گروی صدرا یا تفکیک نگری به صدرا

این مقاله، نقدی است بر مقاله ‘‘ معاد جسمانی در حکمت متعالیه ’’ و در حقیقت مبتنی است بر نفی دیدگاه تفکیک گرایانه منتسب به ملاصدرا . تفکیک دو ایستار فلسی و ایستار وحیانی درباره معاد جسمانی در آراء ملاصدرا ، که اولی صرفات مبتنی بر اصول فلسفی و دومی ، متخذ از وحی و با اقتدا به شیوه متکلمین یعنی استناد به ظواهر است ، اساسا برخاسته از عدم تعمق در آثار این حکیم می باشد . حکمت متعالیه حکمتی است مبتین بر وحی ، نه بر طبق نظر تفکیک اندیشان ، گذار از فلسفه به وحی . منظور از معاد جسمانی در آراء ملاصدرا ، معاد عنصری معتقد متکلمین که ناشی از جمود بر مادیگری در باب آخرت و رای به مادیت نفوس است ، نیست بلکه اصولا منظور از معاد در لسان شرع نیز ضرورتا معاد عنصری ، بعینه نیست در نتیجه ، تحمیل چنین رایی به عنوان رای شرع بر معاد جسمانی ملاصدرا نیز بالتبع ، کاری است ناصواب ؛ آنچه ضرورت دین بر آن منعقد است ، اصل معاد جسمانی است و نه کیفیت جسم اخروی ، خصوصا با توجه به اینکه جسمانیت اعم از عنصریت بوده و بعلاوه اصولا دنیا و آخرت از لحاظ نحوه و نشئه وجودی ، تفاوت جوهری با هم دارند . از نظر ملاصدرا،جهان آخرت ، عالم ابداع است و آنچه ملاک تشخص و هویت بدن دنیوی و بدن اخروی است و عینیت اجزاء و اعضاء ، منوط به آن می باشد ، نفس است . پس بدن اخروی با انشاء نفس و یا واهب الصور به نحوی لطیف تر و مصفاتر ، بنحو ابداعی در عالم ابداع وجود می یابد ، نه با همان تعینات طبیعی و دنیوی .