حکمت مشرقیه

گروهی شیخ الرئیس ابوعلی سینا را فیلسوفی مشائی و شارحی صرف برای آثار ارسطو میدانند . در حالیکه اندکی تفحص در آثار این حکیم فرزانه نشان میدهد که نه تنها وی صرفا شارح فلاسفه مشائی نیست ، بلکه وجوه افتراق ، بین نظریات ابن سینا و ارسطو ، به اندازه ای است که حتی شمردن آنها نیز از حوصله این مقاله خارج است . اما از آنجا که بنظر میرسد شیخ الرئیس در اواخر عمر کوتاهش ، قصد ابداع یک نظام فکری تحت عنوان حکمت مشرقیه (‌در مقابل حکمت مغربی مشائیان ) را داشته که شاید اجل به او مهلت نداده - زیرا در حال حاضر تنها قسمت منطق المشرقیین از کتاب حکمت مشرقیه موجود است - لذا در نوشتار حاضر تلاشش براین است تا وجوهی که شاید نقش محوری در تفکر مشرقی ابن سینا داشته و در تمایز با آراء حکمای مشاء ، به خصوص ارسطو بوده است ، مورد بررسی قرار گیرد . و با آن موضوعات عبارتند از :1- اختلاف نظر ابن سینا با ارسطو درباره ارتباط نفس و بدن 2- اختلاف نظر ابن سینا با ارسطو درباره عقل فعال 3- عقل حدسی و عقل قدسی که از ابداعات ابن سینا است . 4- مشرب عرفانی ابن سینا که مبتنی بر افاضه و اشراق از بیرون است و با مشرب خشک و عقلانی ارسطو مغایرت دارد.