نقدی بر «نقش روش‌شناختی قاعده الواحد»

«نقش روش‌شناختی قاعده الواحد» عنوان مقاله‌یی است که نویسنده آن معتقد است «تبیینگری قاعده الواحد محدود به پاره‌‌یی از مسایل الهیات بالمعنی‌الاخص است» و در نتیجه، استناد به آن «در اثبات مسایل منطقی، طبیعی و پاره‌یی از مسایل الهیات بالمعنی‌الاعم» ناروا است. من در این نوشتار و در پاسخ به مقاله مذکور نشان خواهم داد که: 1ـ این نگره را پیشتر ملاصدرای شیرازی درافکنده و حکیم سبزواری آن را برسنجیده و وازده است. آن مقاله اگرچه به دیدگاه ملاصدرا و سنجش و وازَنِش سبزواری اشاره کرده، هیچ پاسخی بدان نداده است؛ 2ـ خاستگاه این نگره غفلت از قید وحدت حیثیّت است؛ 3ـ در سراسر مقاله مذکور واحد حقیقی با واحد حق بهم درآمیخته‌اند؛ 4ـ در آن مقاله، اصل و عکس قاعده به هم درآمیخته و مدعای ناظر به اصل قاعده دامنگیر عکس آن گشته است؛ 5ـ نویسنده مقاله مذکور، «امتناع انتزاع مفهوم واحد از مصادیق کثیر» را یکی از نمونه‌های کاربرد ناروای قاعده «الواحد» بشمار آورده است درحالیکه فیلسوفان در این مسیله از قاعده «الواحد» بهره نبرده‌اند. بنظر میرسد خاستگاه این خطا، علیت‌انگاری رابطه مفهوم و مصداق است که حتی با فرض آن هم بهتر است گفته شود که این مسیله بر عکس قاعده استوار است، نه بر اصل آن؛ حال آنکه ادعای مقاله ـ بفرض درستی ـ دربرگیرنده اصل قاعده است، نه عکس آن. فراتر از این، مسیله» یادشده حتی بر عکس قاعده هم استوار نیست.