|
|
|
|
«پیله و پروانه» یا «مرغ و قفس»؟ ارزیابی تطبیقی دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا در باب رابطه» نفس و بدن
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
مقربی نواب ,حسامی‌فر عبدالرزاق
|
|
منبع
|
خردنامه صدرا - 1393 - دوره : 19 - شماره : 4 - صفحه:73 -86
|
|
چکیده
|
مسیله اصلی مقاله حاضر اینست که نفس در اندیشه ابن‌سینا و ملاصدرا چه نوع ماهیتی دارد و نسبت آن با بدن چگونه تبیین و توجیه میشود؟ آیا این دو فیلسوف دیدگاهی همسان درباب چیستی نفس و نسبت آن با بدن دارند یا دیدگاهشان متفاوت است؟ همچنین کدامیک از آنها با طرز تفکر و شیوه نگرش قرآنی ـ اسلامی سازگاری و همداستانی بیشتری دارد؟ مدعای مقاله حاضر اینست که هرچند ابن‌سینا در توجیه تجرد نفس و بقای روحانی آن براهین نیرومندی اقامه کرده است ولی بخش عمده این براهین، اگر نگوییم همه آنها، متاثر از شیوه نگرش افلاطونی ـ نوافلاطونی درباب چیستی نفس و رابطه نفس‌ـ بدن است؛ و اگرچه ابن‌سینا در این باب ریزه‌کاریها و نوآوریهایی دارد، اما چارچوب کلی و استخوانبندی بحث او همان است که در سنت افلاطونی ـ نوافلاطونی ملاحظه میشود.از سوی دیگر، ملاصدرا هرچند به براهین ابن‌سینا درباب تجرد و بقای نفس توجه ویژه‌یی دارد و تقریر تازه‌یی از آنها بدست میدهد ولی با اتکا به نگره حرکت جوهری و حدوث جسمانی نفس و بقای روحانی آن، دیدگاهی را عرضه میکند که تنها از شجره طیبه حکمت متعالیه برمی‌آید و میبالد و نه تنها با دیدگاه عقلانی متعالیه، که با دیدگاه اسلامی ـ قرآنی درباب طبیعت نفس و رابطه نفس و بدن هم سازگاری دارد.دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا درباب رابطه نفس و بدن را میتوان بترتیب چون رابطه «مرغ و قفس» و «پیله و پروانه» دانست. در نگاه ملاصدرا نفس هنگام حدوث در واپسین مرحله تکامل صورتهای مادی و نخستین مرحله صورتهای ادراکی قرار دارد و هستیش در این هنگام واپسین پوسته جسمانی و نخستین مغز روحانی بشمار میرود.
|
|
کلیدواژه
|
نفس‌شناسی در فلسفه اسلامی ,ابن‌سینا ,ملاصدرا ,نسبت نفس و بدن ,رابطه مرغ و قفس ,رابطه پیله و پروانه ,حرکت جوهری ,نگره افلاطونی ـ نوافلاطونی ,psychology in Islamic philosophy ,Ibn Sina ,Mulla Sadra ,soul-body relation ,relationship between bird and cage ,relationship between abscess and butterfly ,trans-substantial motion ,Platonic-Neo-Platonic view
|
|
آدرس
|
دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان), دکترای کلام و فلسفه دین, ایران, دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره), دانشیار گروه فلسفه دانشگاه بین المللی امام خمینی, ایران
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Authors
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|