مقایسه دیدگاه علامه طباطبایی‌ و ملاصدرا درباره معاد جسمانی

در سنت حکمی ـ‌کلامی اسلامی، معاد جسمانی یکی از غامضترین مسایل بوده است، بطوریکه فیلسوفان و متکلمان قبل از ملاصدرا یا از تبیین آن اظهار عجز میکردند یا تبیینی غیر‌معقول یا غیر‌مشروع ارایه میدادند. بعد از آنکه ملاصدرا درباره معاد جسمانی تبیینی معقول و منطبق با شرع ارایه کرد بیشتر فیلسوفانِ متاخر، نظریه وی را پذیرفتند. گرچه برخی از صاحبنظران، که تفسیر او را منطبق با شرع نیافتند، با دیدگاه او مخالفت کرد‌ه‌اند. در این میان، علامه طباطبایی ـ‌‌که از پیروان حکمت متعالیه است‌‌ـ درباره کیفیت معاد جسمانی با صراحت اظهار نظر نکرده است. بر همین اساس، عده‌یی او را مخالف معاد جسمانی صدرایی و عده‌یی او را موافق آن میدانند. بررسی هندسه معرفتی علامه طباطبایی گویای این حقیقت است که وی معتقد به معاد جسمانی مورد نظر ملاصدرا بوده است چراکه، اولاً مبانی فلسفی، تفسیری و عرفانی علامه طباطبایی و ملاصدرا با هم منطبقند، ثانیاً علامه مخالفتی با معاد جسمانی مورد نظر ملاصدرا و موافقتی با معاد جسمانی مورد نظر دیگران ابراز نکرده است.